एमाले अध्यक्षमा ओली विजयी (पराजित नेपालले बधाई दिए)

पिपुल्स टाइम्स समाचार
झापा/नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी (एमाले) को नवौँ राष्ट्रिय महाधिवेशनबाट केपी शर्मा ओली पार्टी अध्यक्षमा निर्वाचित भएका छन् । नवनिर्वाचित अध्यक्ष ओलीले अध्यक्षका प्रत्यासी एमाले पूर्व महासचिव तथा भूतपूर्व प्रधानमन्त्री माधवकुमार नेपाललाई ३९ मत अन्तरले पराजीत गर्दै जित दर्ज गरेका हुन् ।
मंगलबार साँझ सार्वजनिक अन्तिम मत परिणाम अनुसार अध्यक्ष ओलीले १००२ मत प्राप्त गरेर विजयी भएका हुन् भने अध्यक्षका प्रत्यासी नेपालले ९६३ मत प्राप्त गरेका थिए ।
यसैबीच एमाले अध्यक्ष पदमा चुनाव हारेका नेता नेपालले  पार्टी अध्यक्ष पदमा विजयी नेता ओलीलाई बधाई दिएका छन् । निर्वाचन हारे लगतै मंगलबार साँझ वक्तव्य जारी गर्दै नेपालले पार्टीलाई एकतावद्ध बनाएर बुहदलीय जनवादको भावना अनुरुप अघि बढाउन आग्रह समेत गरेका छन् । उनले विज्ञप्ति मार्फत विजयी सम्पूर्ण पदाधिकारीहरुलाई समेत बधाई दिएका हुन् ।
वक्तव्य मार्फत नेपालले भनेका छन् –‘पार्टीका अगाडि उपस्थित कार्यभारहरुलाई पूरा गर्न नयाँ नेतृत्वलाई पूर्ण सफलता मिलोस् भन्ने शुभकामना व्यक्त गर्दछु ।’ उनले सबै मतदाताहरुलाई पनि धन्यवाद ज्ञापन गरेका छन् ।
पार्टीलाई थप बलियो र एकतावद्ध बनाएर अघि बढ्न सुझाव दिँदै नेपालले आफू सु–स्पष्ट विचार र असल संस्कृति सहितको जनताप्रति समर्पित पार्टी बनाउन लागि पर्ने समेत जिकिर गरेका छन् । नेपाल राष्ट्र र नेपाली जनताको समृद्धिका लागि एमाले थप बलियो र एकताबद्ध हुनु र आर्थिक क्रान्तिको नेतृत्व गर्नु अनिवार्य रहेको समेत नेपालले चर्चा गरेका छन् ।
यसैबीच ५ पार्टी उपाध्यक्ष पदका लागि दुई समूहबाट प्रतिस्पर्धा गरेका दश जना मध्ये ३ जना नेपाल समूहका विजयी बनेका छन् भने ओली समूहका २ जना विजयी भएका छन् भने
नेपाल समूहका भीम रावल      (१०८२), युवराज ज्ञवाली (१०२६), अष्टलक्ष्मी शाक्य (१००६) र ओली समूहका बामदेव गौतम (१०७७) र विद्या भण्डारी (१०९७) मत पाएर विजयी भएका छन् । एमाले महासचिव पदमा ओली समूहका ईश्वर पोखरेलले उनका प्रत्यासी सुरेन्द्र पाण्डेलाई २८ मत अन्तरले पछाडि पार्दै चुनिए । पोखरेलले १०५१ प्राप्त गरको थिए भने पाण्डेले १०३२ मत पाए ।
२ उप–महा सचिव पदमा भने नेपाल समूहका घनश्याम भुसाल     (१०४१) र ओली समूहका विष्णु पौडेल (१०४९) विजयी भए । ५ सचिव पदमा भने नेपाल समूहका योगेश भट्टराई (१०३८), गोकर्ण बिष्ट (१२०७) र भीम आचार्य      (९८१) तथा ओली समूहका प्रदीप ज्ञवाली (११०६) र पृथ्वी सुब्बा गुरुङ (९९६) निर्वाचित भए ।
यो समाचार तयार पार्दा सम्म पार्टीको केन्द्रीय सदस्य पदका लागि उम्मेद्वारी दिएकाहरुको मत गणना कार्य जारी रहेको बुझिएको छ । पदाधिकारी तर्फ ओली समूह र नेपाल समूहका ७–७ जना पदाधिकारी निर्वाचित भएका छन् ।
गत असार १९ गते उद्घाटन भएको एमाले नवौँ महाधिवेशन असार २६ गतेसम्म चल्ने भनिएकोमा विद्युतीय मतदान नगर्ने निर्णय पछि मतपत्र छाप्ने लगायत विभिन्न प्राविधिक कार्यले लम्बिएको हो । एमाले स्रोतका अनुसार आज बुधवार दिउँसो सम्ममा केन्द्रीय सदस्य पदको समेत मत परिणाम प्राप्त हुने छ ।

                           झलनाथलाई ३४ मत
यसैबीच मतदानका क्रममा केही मतदाताले भने निर्वाचनमा उम्मेद्वारी नै नदिएका निवर्तमान एमाले अध्यक्ष झलनाथ खनाललाई समेत मत दिएका छन् ।
एमाले अध्यक्षका लागि प्रत्याशी रहेका माधव नेपाल र केपी शर्मा ओलीले अलग–अलग प्यानल बनाएर चुनाव लडे पनि केही मतदाताले भने अध्यक्षको कोष्ठ खाली राखेर झलनाथ खनालको नाम लेखेका हुन् । खनालका नाउँमा ३४ बढी मत परेको थियो ।

Read More

‘एउटा कहानी’ ल्याउने तयारीमा रत्न

नेपाली मूलका भूटानी  (शरणार्थी) गायक रत्न सुब्बा आफ्नो पहिलो सोलो एल्बम सहित सांगीतिक क्षेत्रमा छलाङ मार्ने अन्तिम तयारीमा छन् । बिगत ५ वर्षदेखि निरन्तर संगीत साधनामा जुटेका यी २५ वर्षे गायकले ‘एउटा कहानी’ नामक गीति एल्बम बजारमा ल्याउन लागेका छन् । शरणार्थी शिविर र आसपासका अन्य स्थानहरुमा थुप्रै सांगीतिक कार्यक्रमहरुमा जमेर प्रस्तुति दिइसकेका रत्नले संगीतप्रतिको मोह र स्रोताहरुको साथ र मायाले एल्बम तयारीका लागि प्रेरणा मिलेको प्रतिक्रिया दिए ।
झापाको दमकस्थित बेलडाँगी–१ मा बसोवास गर्ने रत्नले ‘एउटा कहानी’ मा पप, लोक पप, आधुनिक र गजल गरी जम्मा ८ वटा गीत समेटिएको जानकारी दिए । उनले भने –‘सबै फ्लेवर रुचाउने स्रोतालाई लक्षित गरेर एल्बम तयार भएको छ ।’
चर्चित गायकहरु बाबु बोगटी, डम्बर नेपाली, स्वरुपराज आचार्य, सत्यराज आचार्य, संगीत प्रशिक्षक अनिल फागो र रत्न स्वयमले संगीत भरेका यस एल्बमका गीतहरुमा साहित्यकार प्रकाश आङ्देम्बे, नवराज लम्साल, अमृत खतिवडा, सूर्य लिम्बू र रत्न स्वयम्का रचना समावेश गरिएका छन् ।
तुलसी इन्टरटेनमेन्टले बजारमा ल्याउन लागेको एल्बमका सबै गीत रेकर्डिङ भइसकेको तथा सम्पादन कार्य जारी रहेको भन्दै रत्नले थपे –‘पहिलो एल्बम भए पनि अत्यन्तै मेहनत गरेर स्रोता सामु ल्याउन लागेको छु । आशा छ, सुनेर प्रतिक्रिया प्राप्त दिनुहुने छ ।’ हालसालै काठमाडौंको अनामनगरमा भेटिएका यी नवोदित गायक भन्दै थिए –‘एल्बममा जति गहकिला शव्दहरु छन्, संगीत पनि त्यति नै दमदार छन् । मैले पनि यी दुवैलाई न्याय गरेर स्वर दिएको छु भन्ने लाग्छ ।’ उनको स्वरको जादूले स्रोतालाई कतिको लठ्याउला ! त्यो हेर्न भने केही समय प्रतिक्षा गर्नु पर्ने भएको छ ।    

Read More

चारित्रिक प्रमाणपत्र लिन चर्को शुल्क

दमक/ झापाका निजी  र सामुदायिक विद्यालयले विद्यार्थीको चारित्रिक प्रमाणपत्र वितरण गर्दा चर्को शूल्क असुली गर्ने गरेको खुलासा भएको छ । विद्यार्थीले प्रवेशिका परीक्षा उत्तीर्ण गरिसकेपछि निःशूल्क अथवा अति कम शूल्कमा वितरण गर्नुपर्ने चारित्रिक प्रमाणपत्रमा चर्काे रकम असुली गर्ने गरेको अभिभावको गुनासो छ । गत सालसम्म शनिश्चरे स्थित प्रगति सेकेण्डरी बोर्डिङ्ग स्कूलले एक हजार दुइ सय रुपैयाँ लिएको सोही विद्यालयमा अध्ययनरत विद्यार्थी जीवनका अभिभावक यादव पौडेलेले गुनासो गरेका छन् । निजी विद्यालयले आम्दानी बढाउने निहँुमा चर्काे शूल्क असुली गर्ने गरेको  पौडेलको गुनासो छ ।
यस बर्ष प्रगति स्कूलले एक हजार तीन सय रुपैयाँ लिने गरेको प्रगति सेकेण्डरी बोडिङ्ग स्कूलका प्राचार्य मातृका निरौलाले जानकारी दिए । उनका अनुसार चारित्रिक प्रमाणपत्रका लागि जिल्ला शिक्षा कार्यालयमा दुइ सय रुपैयाँ बुझाउनु पर्ने बाध्यता रहेको विद्यालयले उक्त रकम अशुल गरेको बताउँछन् । झापामा सञ्चालित एक हजार भन्दा बढी विद्यालयले नै शुल्क लिँदै आए पनि त्यसको अनुगमन गर्ने अधिकार पाएको निकायले चासो नदिएको अभिभावकको गुनासो छ । त्यति मात्रै होइन निजी विद्यालयको सिको गर्दै सामुदायिक विद्यालयले पनि प्रति विद्यार्थी एक हजार बढी चारित्रिक प्रमाणपत्रको शुल्क अशुल्ने गरेको पाइएको छ ।
कुनै कुनै सामुदायिक विद्यालयले उच्च मावि तह त्यहीँ पढ्ने भए ६ सय रुपैयाँमा चारित्रिक प्रमाणपत्र दिने गरेका छन् । तर अन्यत्र पढ्ने भए त्यसको शूल्क दुई हजार रुपैयाँ लिँदै आएका छन् । उता झापाका जिल्ला शिक्षा अधिकारी अम्बिकाप्रसाद रेग्मीका अनुसार विद्यालयले बुझाउनु पर्ने दुइ सय रुपैयाँ चारित्रिक प्रमाणपत्रका लागि नभई परीक्षा नियन्त्रण कार्यालयले दिने प्रमाणपत्रका लागि हो । तर विद्यालयले चारित्रिक प्रमाणपत्रका लागि भन्दै अभिभावकसँग रकम असुल्दै आएका छन् । जिल्ला शिक्षा अधिकारी रेग्मीले भने,–‘चारित्रिक प्रमाणपत्रका लागि भनेर सरकारले रकम तोकेकै छैन । चारित्रिक प्रमाणपत्रका लागि भनेर रकम असुलेको गुनासो म कहाँ आएको छ । म खोजी गर्दैछु ।’

Read More

चौतारीद्वारा श्रष्टाहरु सम्मानित

बिर्तामोड/साहित्य चौतारी झापाले आफ्नो १५औं स्थापना दिवसको अवसर पारेर मंगलबार विभिन्न श्रष्टाहरुलाई सम्मान गरेको छ ।

कार्यक्रमा यस वर्षको साहित्य चौतारी विशिष्ट सम्मानबाट वरिष्ठ लोकगायक एलपी जोशी सम्मानीत भएका छन् । स्वर्गीय भीमबहादुर र पञ्चकुमारी श्रेष्ठ स्मृति साहित्य चौतारी प्रतिभा पुरस्कारबाट मीरा कडरिया सम्मानित भएकी छिन् ।
यस्तै स्वर्गीय डिकमान विरही स्मृति पुरस्कारबाट साहित्यकार देवीचरण भण्डारी सम्मानित भएका छन् । स्वर्गीय धनमाया विमली स्मृति नवप्रतिभा पुरस्कारबाट नवोदित गायिका एनी गोम्देन, स्वर्गीय जेवी आले स्मृति फोटोग्राफी पुरस्कारबाट फोटो व्यवसायी राजेन्द्र खालिङ सम्मानित भएका छन् ।
चन्द्रशेखर श्रेष्ठको प्रमुख आतिथ्य रहेको कार्यक्रम साहित्य चौतारीका अध्यक्ष टङ्क विकल्पको अध्यक्षतामा भएको थियो ।

Read More

युवती बेच्न खोजेको आरोपमा पक्राउ

दूधे/ झापाको शिबगञ्जकी एक यूवतीलाई बेच्न खोजेको आरोपमा प्रहरीले  चार जना यूवाहरुलाई पक्राउ गरेको छ । प्रहरीका अनुसार लामो समय देखि फोन सम्पर्कमा रहेका उनीहरु यूवतीले दिएको हुलियाका आधारमा शिबगञ्ज पुगेका थिए । ति यूवाहरुले आफ्नो घर  सिन्धुपाल्चोक, काठमाण्डौ र ललितपुर भएको बताएका छन् ।
यूवाहरु  गांउमा पुगेको थाहा पाएपछि गांउलेहरुले प्रहरीलाई खबर गरेपछि प्रहरीले अनुसन्धानका लागी भन्दै नियन्त्रणमा लिएको हो । इलाका प्रहरी कार्यलय झिलझिलेका प्रहरी निरीक्षक चिरन्जीवी दाहालका अनुसार फेसबुकबाट भेट भएका यूवक र यूवतीको  प्रेम बढ्दै गएपछि बिबाहको लागी भन्दै उनीहरु  शिबगञ्ज आइपुगेका थिए । आफूलाई बिबाह गर्ने भनि आएका गीरी थरका यूवकलाई प्रत्यक्ष भेट्दा यूवतीले मन नपराएपछि घटनाले अर्कै मोड लिएको प्रहरीको भनाइ छ ।
सोधपुछका क्रममा उनीहरुको नियत खराब नदेखिए नियन्त्रण मुक्त गरिने अन्थया अनुसनधान प्रक्रिया अघि बढाइने प्रहरीले जनाएको छ । पक्राउ परेका यूवकहरुले आफूहरु यूवतीलाई बेच्न नभै बिबाह गर्न आएको प्रहरीलाई बताएका छन् । तर यूवतीले यस बिषयमा कुनै प्रतिक्रिया नदिएको प्रहरीले जनाएको छ ।

Read More

तीनवटा सामुदायिक वन पुरस्कृत

इलाम/जिल्ला वन कार्यालय इलामले जिल्लाका उत्कृष्ट सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहलाई सोमबार पुरस्कृत गरेको छ ।
नमुना सामुदायिक वन उपभोक्ता समूह दानाबारी–३ पहिलो, बगैँचासेरो सामुदायिक वन उपभोक्ता समूह चिसापानी–३ र ५ दोस्रो, भेँडीचोक सामुदायिक वन उपभोक्ता समूह माईपोखरी–६ तेस्रो तथा बरबोटे सामुदायिक वन उपभोक्ता इरौँटार–७ र कहरे सामुदायिक वन उपभोक्ता समूह चमैता–६ सान्त्वना भएका छन् ।
पहिलो, दोस्रो र तेस्रो हुनेलाई क्रमशः पाँच हजार रुपैयाँ, तीन हजार रुपैयाँ र दुई हजार रुपैयाँ, प्रमाणपत्र तथा सान्त्वना हुनेलाई प्रशंसा पत्र वितरण गरिएको छ । क्षेत्रीय वन निर्देशक डा. राजनकुमार पोखरेलले सामुदायिक वन उपभोक्ता समूहलाई पुरस्कार तथा प्रमाणपत्र प्रदान गरे । पुरस्कृत हुने वन उपभोक्ता समूहले वन व्यवस्थापन, संरक्षण, डढेलो नियन्त्रणलगायतका गतिविधिको मूल्याङ्कनका आधारमा छनोट गरी पुरस्कृत गरिएको जिल्ला वन अधिकृत राजेन्द्र काफ्लेले बताए ।
गजुरमुखी इलाका वन कार्यालय सुखानीको दक्षिणी सेक्टरमा आयोजित कार्यक्रममा निर्देशक पोखरेल, जिल्ला वन अधिकृत काफ्लेलगायतले आगामी दिनमा वन समूह अझ सशक्त भई व्यवस्थापनमा जुट्न लाग्नुपर्नेमा जोड दिए ।

Read More

कन्काईमा बास्केटबल प्रतियोगिता हुने

बिर्तामोड/नेपाल विद्यार्थी संघ झापाले जिल्लास्तरीय अन्तर क्याम्पस बास्केटबल प्रतियोगिताको गर्ने भएको छ ।
यही साउन ४ र ५ गते जिल्लास्तरीय बास्केटबल गर्न लागेको हो । सोमबार बिर्तामोडमा आयोजित पत्रकार भेटघाटमा उक्त जानकारी दिइएको हो । प्रतियोगितामा झापाका करिब दशवटा क्याम्पसहरू सहभागी रहने पत्रकार भेटघाटमा नेविसंघ झापाका उप सभापति राजेन्द्र उप्रेतीले जानकारी दिए ।
प्रतियोगितामा प्रथम र दोस्रो हुने टिमलाई क्रमशः नगद पुरस्कार दश हजार र आठ हजार रुपैयाँ तथा ट्रपी प्रदान गरिने जनाइएको छ । कन्काई क्याम्पस बिर्तामोडको प्राङ्गणमा हुने बास्केटबल प्रतियोगिताको उद्घाटन क्याम्पसका संस्थापक अध्यक्ष जयनारायण ढुंगानाबाट हुने नेविसंघ उपसभापति उप्रेतीले जानकारी दिए । प्रतियोगितको खर्च करीब तीन लाख रुपैयाँ रहेको बताइएको छ ।
बास्केटबल प्रतियोगितालाई काठमाण्डौ भित्र मात्र सीमित नराखेर बाहिर समेत विस्तार होस् भन्ने उद्देश्यका साथ प्रतियोगिताको आयोजना गरिएको नेविसंघ जिल्ला सदस्य मोहन गुरुङ्गले बताए ।

Read More

पीडित परिवारलाई राहत

लखनपुर/सशस्त्र प्रहरीको गोली लागि एक वर्ष अघि मृत्यु भएका झापाको लखनपुरका एक व्यक्तिको परिवारले राहत पाएको छ ।
गत वर्षको वैशाख ३१ गते सशस्त्र प्रहरी बल पाथिभरा गण लखनपुरका प्रहरीले तालिमका क्रममा चलाएको गोली लागि मृत्यु भएका लखनपुर– १ का सुरेश राईको परिवारले सरकारबाट १० लाख रुपैयाँ राहत पाएको हो । राहतका लागि स्थानीयबासी, राजनीतिक दल तथा परिवारले आदिवासी जनजाती महासंघ झापाका अध्यक्ष पारषमणि राईको संयोजकत्वमा संघर्ष समिति नैं बनाएर आन्दोलित हुँदै आएका थिए । सोमबार झापाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी एकमणि नेपालले मृतककी श्रीमती मिलन राईलाई १० लाख रुपैयाँको चेक प्रदान गरेका हुन् । रतुवा माई वृक्षारोपण आयोजनामा मजदुरी गर्दै आएका राईलाई काम गरिरहेकै अवस्थामा सशस्त्र प्रहरीले चलाएको गोली लागेर ज्यान गएको थियो ।

Read More

दुग्धजन्य पदार्थबाट करिब चार अर्ब आर्जन

इलाम/दूध उत्पादनमा अग्रणी जिल्ला मानिएको इलामका किसानले यस वर्ष दूध तथा दुग्धजन्य पदार्थ बिक्रीबाट करिब चार अर्ब रुपैयाँ आर्जन गरेका छन् ।

गाईंभैँसीपालनमा अग्रसर बनेका किसानले चालु आवमा तीन अर्ब ८१ करोड २२ लाख २२ हजार रुपैयाँ आम्दानी गरेका छन् । अघिल्लो वर्षको भन्दा जिल्लामा यस वर्ष दूध उत्पादनमा समेत वृद्धि भएको जिल्ला पशु सेवा कार्यालयले जनाएको छ । अघिल्लो वर्ष एक लाख १० हजार ८ सय १७ मेट्रिक टनमात्रै दूध उत्पादन भएकामा यस वर्ष जिल्लामा एक लाख १३ हजार ९३२ मेट्रिक टन दूध उत्पादन भएको कार्यालयले जनाएको छ । किसानले प्रतिकिलो सरदर रु ३० देखि ४० को बीचमा मूल्य पाउँछन् । जिल्लाका अधिकांश किसानले व्यावसायिक पशुपालन गरेका छन् ।
दुग्धजन्य पदार्थ बिक्रीबाट ३९ करोड ४२ लाख ६२ हजार रुपैयाँ जिल्ला भित्रिएको छ । दुग्धजन्य पदार्थअन्तर्गत जिल्लामा विभिन्न क्षेत्रमा खुलेका साना ठूला गरी दुई दर्जन चिज उद्योगबाट वार्षिक तीन लाख ८६ हजार २ सय ३५ किलोग्राम चिज उत्पादन भएको छ । चिज बिक्रीबाट रु २३ करोड १७ लाख ४१ हजार आम्दानी भएको छ । प्रतिकिलो ६०० देखि ७०० सम्म बिक्री हुने चिजको बजार काठमाडौँ र पोखराका ठूला होटल हुन् ।
यो वर्ष ९० हजार छ सय २९ किलोग्राम घ्यू उत्पादन भएको छ । घ्यू बिक्रीबाट  चार करोड ९८ लाख ४५ हजार रुपैयाँ प्राप्त भएको छ । छुर्पी बिक्री गरेर १० करोड ६१ लाख १५ हजार रुपैयाँ रकम किसानको हातमा परेको छ । विशेष गरेर इलामको छुर्पी कुकुरको आहाराको रूपमा अमेरिका निर्यात हुन थालेको छ । यो वर्ष दुई लाख १२ हजार २ सय ३० किलोग्राम छुर्पी उत्पादन भएको पशु सेवा कार्यालयले जानकारी दिएको छ । प्रतिकिलो ५०० रुपैयाँमा छुर्पी बिक्री हुँदै आएको छ । दुग्धजन्य पदार्थमध्ये ललीपप बिक्रीबाट ४७ लाख ७८ हजार रुपैयाँ आम्दानी भएको छ । चालु आवमा १९ हजार ४ सय १७ किलोग्राम ललीपप उत्पादन भएको जनाइएको छ । यसका अलवा यो वर्ष १० लाख ९९ हजार रुपैयाँ बराबरको पुष्टकारी र छ लाख ८२ हजार बराबर रुपैयाँको आइसक्रिम उत्पादन भई बिक्री भएको छ ।
कृत्रिम गर्भाधानले गाईभैँसीको नश्ल सुधार भई दूध तथा दुग्धजन्य पदार्थमा वृद्धि भएको जिल्ला पशु सेवा कार्यालयका वरिष्ठ पशु विकास अधिकृत पशुपति ढुङ्गानाले बताए । दूध उत्पादन वृद्धिसँगै किसान गाईभैँसीमा कृत्रिम गर्भाधानप्रति आकर्षित भएका छन् ।
चालु आवमा दुई हजार ९ सय २० गाईभैँसीमा कृत्रिम गर्भाधान गराइएको छ । जिल्लामा स्थानीय र वर्णशङ्कर एक लाख तीन हजार ७ सय ९४ र भैँसी १० हजार १ सय ३८ वटा भैँसी रहेका छन् । जिल्लामा होलिस्टिन, जर्सी गाई तथा मुर्रा जातका भैँसीपालनप्रति किसान आकर्षित हुन थालेका छन् । होलिस्टिन तथा जर्सी गाईले एक साँझमा १५ देखि २० लिटरसम्म र मुर्रा जातको भैँसीले नौदेखि १२ लिटरसम्म दूध दिने गरेको समेत ढुङ्गानाले बताए । जिल्लाका पशुपतिनगर, फिक्कल, कन्याम, श्रीअन्तु, साँखेजुङ, इलाम नगरपालिका, बरबोटे, गोदक, मङ्गलबारे, माईपोखरी, साँखेजुङ, सुलुबुङ, सुम्वेक, शान्तिडाँडामा गाईपालन गर्ने किसानको सङ्ख्या उल्लेख्य छ ।

Read More

महत्वपूर्ण कार्यभार र पहिचान

कमन देवान
राज्यको पुनर्संरचनाका सम्बन्धमा पहिचानमा आधारित संघीय राज्य सहितको शासकीय व्यवस्थाका पक्षमा वकालत गरिरहने विचार समूहहरुका लागि संविधानसभाभित्र पहिचान सहितको संघीयताका सम्बन्धमा वहस गर्ने तथा यस राजनीतिक एजेण्डालाई स्थापित गरेर लैजानका निम्ति पर्याप्त किसिमले वातावरण निर्माण गर्ने सन्दर्भ आजको आवश्यकता हो । तथापि नेपाली राजनीतिमा आजको वस्तुस्थितिलाई केलाउने हो भने पहिचान पक्षधर राजनीतिक दलहरुको अवस्था बहुपहिचानको नारा दिने राजनीतिक दलहरुको समिकरणका अघि संख्यात्मक रुपले कमजोर छ । तथापि पहिचानका अघि बहु थपेकै कारण दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनमा नेपाली जनताले बुहपहिचानको नारा लगाउने राजनीतिक दलहरुलाई दर्विलो स्थितिमा उभ्याएका छन् । जसको मूलभूत असर पहिचानलाई स्थापित गर्दै संघीय ढाँचामा नेपालको एकात्मक शासन व्यवस्थालाई रुपान्तरण  गर्ने धेयका साथ थालिएको महत्वपूर्ण अभियान कसरी अघि बढाउने भन्नेमा परेका छ । राजनीतिक नारा र व्याख्यामा बुहपहिचानको जमेरै वकालत गरे पनि सार्थक मान्यता भन्नु जुनसुकै कारण पनि मानिसको पहिचान एकल नै हुन्छ । यो सत्यलाई अदलबदल गर्ने र आफ्नो राजनीतिक अभिष्टा पूरा गर्ने साध्यका रुपमा बहुपहिचानलाई उपयोग गर्न खोजिएको स्पष्ट छ । किनकि नेपाली राजनीतिमा भ्रमको खेती नै फाप्ने गरेको छ । यसर्थ, नेपाली समाज र परिवेशमा पहिचान स्थापित गर्ने राजनीतिक विचारलाई अपव्याख्या गर्ने कार्य घनिभूत बन्दै गएको छ ।
दिगो शान्ति स्थापना, संविधान निर्माण र राज्य पुनर्संरचना यतिबेलाका मूलभूत राजनीतिक कार्यभारहरु हुन् । जसका लागि मुलुकमा विभिन्न किसिमका राजनीतिक विचारधाराहरुले भूमिका निर्वाह गरिरहेका छन् । तर, यतिबेला मुलुकलाई समग्रमा रुपान्तरण गरेर नयाँ दृष्टिकोण सहित अघि लैजान जरुरी छ । तथापि नेपालका ठूला भनिएका राजनीतिक दलहरु यसो गर्न चाहिरहेका छैनन् । एकात्मक राज्य व्यवस्थामा सीमित सामन्त र दलालहरुले गर्ने निर्णय प्रक्रियाका कारण मुलुकले इतिहासदेखि आजसम्म आमूल परिवर्तनको महसुस गर्न पाएको छैन । कुछुवा गतिको विकासका कारण नेपाल शिक्षित बेरोजगार उत्पादन गर्ने मुलुकका रुपमा रुपान्तरण भएको छ । यस किसिमका बेथितिहरुको अन्त्य हुन आवश्यक छ । तर याथास्थितिवादी राजनीतिक दलहरु परिवर्तनका पक्षमा छैनन् । बरु उनीहरु मुलुकमा विद्यमान सामन्तवादलाई समाप्त भएको घोषण गर्न पछि पर्दैनन् । किनिकि यतिबेला रुप बदलेको सामन्तवादका नाइके उनीहरु स्वयम् छन् । आम जनताले चाहे जस्तो शान्ति, सुरक्षा, रोजगारी लगायत सबै भन्दा महत्वपूर्ण विषय आफू शासित हुने निर्णय आफै गर्न पाउनु पर्ने अधिकारबाट समेत बञ्चित पारिएका छन् ।
नेपाली जनतालाई लोकतन्त्र र गणतन्त्रले आफ्ना लागि आफै शासन गर्न पाउने निर्णय गर्ने अधिकार दिएको छ । नेपाली परिवेशका आ(आफ्नै विशेषताहरु छन् । नेपालको भूगोल, त्यससँग गाँसिएको सभ्यता, त्यसले हुर्काएको जाति, समुदाय, संस्कृति आदि विषय विविधतायुक्त छ । यसर्थ विविधतायुक्त समाजको जीवन पद्दति समान हुन सक्दैन । यस मानेमा उनीहरुले विकास गरेका फरक(फरक पहिचान र त्यसले अर्थ दिने सम्पूर्ण सामरिक महत्वका विषयहरुलाई फरक(फरक किसिमले बुझ्न तथा उनीहरुलाई आवश्यक पर्ने सबै किसिमका अधिकार प्रदत्त गरेर राज्यको मूलधारमा ल्याउन आवश्यक छ । यस मानेमा पहिचानको अर्थ एकल किसिमको हुन्छ । तर, संघ राज्यहरुको निर्माण गर्दा कुनै एक क्षेत्रको सबै भन्दा बढी ऐतिहासिक महत्वलाई ध्यानमा रोखेर जातीय, भाषिक, सांस्कृतिक लगायत कुनै विशिष्ट आधारमा राज्यको नामाकरण गर्न उपयुक्त हुन्छ । राज्यको नामाकरण गर्ने वा कुनै जाति समुदाय, भाषिक समुदाय, सांस्कृतिक समूहको पहिचान बहुरुपी हुन्छ भनेर तर्क गर्नु र त्यसकैका आधारमा राज्यको पुनर्संरचना गर्ने तर्क राख्नु कुतर्क हुन जान्छ ।
तर आफूलाई पहिचानवादी भन्न रुचाउने वा पहिचानको विरोधमा बहुपहिचानको नारा लगाउने राजनीतिक दलहरुको गतिविधि र वहसका शैलीहरु भने पहिचानलाई स्थापित गरेर मुलुकमा सबैको अधिकार सुनिश्चित गर्ने दिशामा केन्द्रीत हुन सकेका छैनन् । पहिचानको विरोधमा रहेका दलहरुले सबैको राज्य बनाउन बहुपहिचानलाई आधार बनाउनु पर्ने वकालत गरिरहेका छन् भने पहिचान पक्षधरहरु पहिचान सदा एकल किसिमको नै हुने धारणा राख्ने गर्दछन् । तर नेपाली राजनीतिक परिप्रेक्ष्यमा पहिचान कस्तो हुन्छ भनेर वहस गर्नु भन्दा पनि पहिचानलाई सुरक्षित गर्ने सन्दर्भमा नेपाली अर्थमा कसरी मौलिक किसिमले राज्यको पुनर्संरचना गर्ने तथा कसरी सिंहदरबार केन्द्रीत शासकीय अधिकारलाई जनताका घरदैलोसम्म पु¥याउने ? आजको गम्भीर वहस र चिन्तन यतातर्फ केन्द्रीत हुन सकेमा मुलुकका निम्ति महत्वपूर्ण मानिएका माथि उल्लेखित तीन कार्यभार पूरा गर्न सम्भव छ । त्यसो गर्न सक्दा मात्र मुलुकमा उत्पीडिन र विभेद्मा पारिएका सबै जाति, वर्ग, क्षेत्र, लिङ्ग, अनय अल्पसंख्यक समुदायलाई राज्यको मूलधारमा पु¥याउन सकिन्छ । उनीहरुलाई समेत शासकीय सत्ताको मालिक बनाउन सकिन्छ । 

Read More

प्रस्तुत बजेट र नेपाली अर्थतन्त्र

निधिरत्न अधिकारी
प्रत्येक वर्षको असार मसान्तभन्दा अगाडि बजेट भाषण हुने गर्छ । जुन प्रस्तुतिले समग्र राष्ट्रको आय, व्यय, अनुमानित रुपमा प्रस्तुत गर्दै, आउँदो वर्षभरिको योजना पूर्वाधार विकासमा लगानी गर्नको लागि निश्चित बजेट छुट्याई विनियोजन गरिन्छ । उक्त विनियोजित रकम किन, केका लागि र कसका लागि प्रस्तुत गरिएको हो ? गतिलो रुपमा आज नेपाली राजनीतिको अगाडि यो प्रश्न उभिएको छ । नेपाली आर्थिक वर्षहरु कति आए, गए । तर त्यसको प्रतिफल कहाँ देखिएको छ ? बजेट विनियोजन गरिन्छ, तर समयमा विकास पूर्वाधारका कामहरु हुँदैनन् । समयमा खर्च गरिँदैन अनि कुबेलामा योजनाहरुमा बजेट खर्च गरिन्छ । लतर–पतर गरिएको योजनाको बजेट खर्च ६ महिना पनि टिकाउ हुँदैन, अनि नेपालको विनियोजित बजेट यही पाराले खर्च गर्ने हो भने अमुक ठेकेदार पार्टी नेता, कार्यकर्ता, समाजमा रहेका टाठाबाठाहरुको कमाइ खाने भाँडो भन्दा अरु के हुन सक्छ ?
बजेट प्रस्तुत गर्दाका अर्थमन्त्रीका मिठा शब्दावली सुन्नमा त मिठास लाग्छ, तर विनियोजित बजेट सम्बन्धित क्षेत्र, जिल्लामा खर्च गर्ने प्रक्रियामा त्यतिनै तितो हुन्छ । भनाईको अर्थ उक्त बजेट खर्च गर्ने कुनै नियम छैन । अनुगमन छैन । निश्वार्थता छैन । आर्थिक अनुशासन छैन । सबै लथालिङ्ग छ । अनि कसरी जनताको घर अगाडिको बाटो–घाटो, पुल, ढल, पैनी आदि कुराको विकास हुन्छ ? विज्ञानको नियम साश्वत रुपमा के हो भने कुनै पनि कुराको पुरानोबाट नयाँतिर विकास हुँदै जानैपर्छ । तर नढाँटी भन्नुपर्दा नेपालको लगानी विकास नयाँबाट पुरानोतिर अवतरण गर्दै गरेको देखिन्छ । यो विज्ञानको नियम विपरित हो । यसले कसैलाई पनि राम्रो गर्दैन । बजेट भाषण गर्नुभन्दा अगाडि गरिएको तर्जुमामा विनियोजित रकमको झन्डै ५० प्रतिशत रकम कार्यकर्ता, मन्त्रीको नजिक रहने टाठाबाठा सल्लाहकारहरुको लागि प्रयोजन गरिएको हुन्छ, अनि ५० प्रतिशतमा पनि तिको आँखा परेको । त्यसबाट बचतेको रकम मात्र योजनामा लगानी हुन्छ । कुनै पनि योजनाहरुमा । यस्तो छ नेपालको विकासमा लगानी गर्ने सदियौंदेखिको चलन । यो तितो र ध्रुव सत्य हो । होइन भने तपाईको आँखा अगाडि देखिने सडक, पुल, तटबन्धन, नहर, पार्टी, सदन आदिको नेपालमा निर्माण भएको अहिलेसम्मको गुणस्तरियता, टिकाउपन कति छ, मापन गरी बुझ्न सक्नुहुन्छ ।
नेपालमा पटक–पटक ठूला–ठूला राजनीतिक परिवर्तनहरु भएका छन् । ती परिवर्तनको मूल उद्देश्य देश र जनताको आमूल समृद्धि हो र हुनुपर्दछ । आर्थिक रुपमा मानिसको जीवनस्तर माथि नउठेसम्म र भौतिक रुपमा राष्ट्रको विकास नभएसम्म त्यसलाई व्यवहारमा नै नउतारेसम्म, राजनीतिक नारा मात्र र सिद्धान्तको, दर्शनका नारा मात्रले जनता र देशमा कुनै परिवर्तन हुनै सक्दैन । अहिलेसम्म नेपालमा मिठा, गुलिया नारा बाँड्नुभन्दा अगाडि केही हुन सकेको छैन । नेपालको समग्र बजेट प्रस्तुत गर्दा त्यत्रो प्राप्त स्रोत के हो ? नेपाली राजश्व संकलन र रेमिट्यान्स अनि विदेशी सहयोग, अनुदान यिनै हुन् मूल मुहान्हरु । आजसम्म यिनै उत्पादित मुहान नै पर्याप्त थिए यदि इच्छाशक्तिका साथ नेपालमा लगानी गरिदिएको भए । नेपाल र नेपालीको समग्र उन्नतिको खातिर । बाहिर नेपालको बजेट प्रस्तुतिमा पुष्ट देखिन्छ तर भित्रभित्रै छिया–छिया परेको छ ।
नेपालको अर्थतन्त्र मूल रुपमा भन्नुपर्दा आन्तरिक राजनीतिक झगडाको दलालीभित्र रुमल्लिएको, साम्राज्यवादी पूँजीभित्रको निर्देशनमा विस्तारवादीहरुलाई घोडा बनाइ सञ्चालन भएको, विदेशी दलाल पुँजीपतिको हातमा रहेको छ । जति नै सिँगारे पनि कसि लगाएपनि यस्तो अर्थतन्त्रले नेपाल र नेपालीको समृद्धि कुनै मानेमा पनि हुन सक्दैन ।
नेपाली जनताको बलिदान, त्याग लामो समयसम्मको यो अमूल्य लगानी छ । अहिले मुलुक राजनीतिक संस्करण कालको गम्भीर मोडमा उभिएको छ । १० वर्षको जनयुद्धदेखि ०६२÷०६३ सम्मको आइपुग्ने बाटो तयार गर्नु यो कुनै खेलाँची कुरा थिएन । इतिहासको पाठ, नेपाली जनताको बलिदानी संघर्षको म्याण्डेड र नेपाल र नेपाली समग्र विकासको खाका थियो । तर, यसलाई इमान्दारिताका साथ समयमा संस्थागत गर्नुपर्दथ्यो । त्यो हुन सकेन । यस्तो गम्भीर संस्करणको मोडमा प्रस्तुत बजेट र नेपाली अर्थतन्त्रको मोडल परिवर्तन गरी राष्ट्र, राष्ट्रियता, देश र जनताप्रति समर्पित भएको इच्छाशक्ति र नेपालीपन भएको अर्थनीति र बजेट खुलेर लागेको छैन । आवरणमा बजेटको सारले केही दिन दुःखीको मन त छुन खाजेको छ । सिद्धान्तमा तर व्यवहारमा विश्वासयोग्य छैन ।
यहाँ बजेट प्रस्तुत हुन्छ अनि क्रिया–प्रतिक्रिया बजारमा आउन थाल्छन् । विज्ञहरुबाट पनि भनिन्छ – यो बजेट एमाले, राप्रपा आदि पार्टीहरुको चित्त बुझाएको, समग्रमा राम्रो छ । यहाँ नेपाली जनता, किसान, मजदुर, गाउँ, टोल, वस्तीको प्रतिक्रिया खोई सोधेको ? कुरै छैन । त्यसैले नेपाली राजनीतिभित्र नेपालको बजेट टाठाबाठा, पहुँचवालाका लागि मात्र हो । गरीब, दुःखी जनताको उन्नति र राष्ट्रको प्रगतितिर उन्मुख नै छैन ।
nidhiratna@hotmail.com

Read More