" असहमतिबाट शान्ति प्रकि्रया अघि बढ्न सक्दैन "- मुख्य समाचार

धरान, फागुन ६/  राष्ट्रपति डाक्टर रामवरण्ँ यादवले शुक्रबार देखि धरानको विपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान परिसरमा सुरु भएको पाँचौ सार्क कंग्रेस रेडियोलोजी सम्मेलनको उद्घाटन गरेका छन् ।
सो अवसरमा राष्ट्रपति डाक्टर यादवले पहाडी र हिमाली Ôेत्रमा बसोवास गर्ने नेपाली जनताले अ´ै पनि सर्वसुलभ स्वास्थ्य सेवामा पहुँच प्राप्त गर्न नसकिरहेको बताए ।
स्वास्थ्य Ôेत्रमा धेरै विकास र परिवर्तन भए पनि अ´ै सबै नेपालीको स्वास्थ्य सेवामा पहुँच नपुगेको उल्लेख गर्दै उनले चिकित्सा Ôेत्रमा कि्रयाशील स्वास्थ्यकर्मीलाई इमान्दारिताका साथ स्वास्थ्य सेवा दिनेतर्फ समर्पित रहन आग्रह समेत गरे ।

विपी कोइरालाले नेपाल र भारतमा प्रजातन्त्र ल्याउन पुर् याएएको योगदानको कदर गर्दै प्रतिष्ठान निर्माण्ँमा सहकार्य गरेकॊ स्मरण्ँ गराउँदै उनले २०४६ सालपछि मुलुकको स्वास्थ्य Ôेत्रमा उल्लेखनीय प्रगति हुन सकेको बताए । राष्ट्रपति यादवले राजनीतिक दलका असंवेदनशीलताका कारण्ँ शान्ति प्रकि्रया अ´ै गम्भीर अवस्थामै रहेको भन्दै चिन्ता पनि प्रकट गरे ।
राजनीतिक स्वार्थका कारण्ँ उपलब्धिहरु संस्थागत गर्न नसकिएको तथ्यप्रति सबैको ध्यानाकÈ्रण्ँ गराउँदै विगतलाई हेरेर मुलुकको सुन्दर भविष्य बनाउने कार्यमा लाग्नु पर्ने बताए । सो अवसरमा राष्ट्रपति डाक्टर यादवले रेडियोलोजी समाजले तयार पारेको रेडियोलोजी जर्नलको लोकार्पण्ँ समेत गरेका थिए ।
सो अवसरमा स्वास्थ्यमन्त्री राजेन्द्र महतोले शान्ति प्रकि्रयालाई तार्किक निष्कÈ्रमा पुर् याई जनचाहना अनुरुपको संविधान जारी गर्न बाँकी रहेको बताए । मन्त्री महतोले राजनीतिक दलहरुबीच आपसी विश्वास कायम हुन नसक्दा संविधान निर्माण्ँमा ढिलाई भएको तथ्य पनि स्पष्ट पारे । एक वÈ्रका लागि रेडियोलोजिकल सोसाइटी अफ सार्कको अध्यÔमा निर्वाचित भएका पाकिस्तानका डाक्टर अक्रम अलीले आफ्नो कार्यकालमा सार्क मुलुकमा रेडियोलोजी सेवालाई प्रभावकारी ढङ्गले विकास गर्ने विश्वास दिलाए । विपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरानका उपकुलपति प्राडा विपी दासले प्रतिष्ठानले यति ठूलो सम्मेलन सम्पन्न गराउनका लागि गरेको प्रयास प्रशंसनीय रहेको बताउँदै प्रतिष्ठानले आमजनताको स्वास्थ्य सेवामा पहुँच विस्तार गर्न भरमग्दुर प्रयास गरिरहेको बताए ।
सम्मेलनमा सार्क राष्ट्र बाहेक संयुक्त राज्य अमेरिका चीन बेलायत थाइल्याण्ड जर्मनी लगायतका १३ देशका ´ण्डै एक हजार रेडियोलोजी विशेÈज्ञको सहभागिता रहेको छ । सम्मेलनमा रेडियोलोजी Ôेत्रमा पछिल्लो चरण्ँमा भएका नयाँ प्रयोग र प्रविधिका िवÈयमा विशेÈ छलफल हुने बताइएको छ ।
नेपाल रेडियोलोजी एसोसियसन र रेडियोलोजिकल सोसाइटी अफ सार्कले संयुक्त रुपमा आयोजना गरेको यो सम्मेलनको विपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानको रेडियोलोजी विभागले स्थानीय स्तरमा संयोजन गर्ने अवसर पाएको हो । सम्मेलन परिसरमा विश्वका विभिन्न देशका रेडियोलोजी उपकरण्ँ उत्पादन गर्ने २० ओटा कम्पनीका उपकरण्ँ समेत प्रदर्शनीमा राखिएका छन् ।

Read More

प्रावि स्तरीय गायन

उर्लाबारी, फागुन ६/  मोरङको उर्लाबारी-३ स्थित राधिका बाल क्लवको आयोजनामा शुक्रबार भएको प्रावि स्तरीय गायन प्रतियोगितामा सरस्वती निमावि उर्लाबारी-७ की प्रेरणा गिरी प्रथम भएकी छिन् ।
प्रतियोगितामा राधिका निमावि उर्लाब्ाारी-४ का सन्तोष दास दोस्रो राधिका उच्च मावि उर्लाबारी-३ की सितल गुरुङ र मुस्कान कार्की तेस्रो भए भने सृजन निमावि उर्लाबारी-१ की नम्रता राई सान्तवना भइन् । विजयी विद्यार्थीहरुलाई कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि राधिका उच्च माध्यामिक विद्यालयका सहायक प्रध्यानाध्यापक कमल दाहाल लगायतले पुरस्कार प्रदान गरेका थिए ।
सो प्रतियोगितामा १० विद्यालयका १३ जना बालबालिकाहरुको सता रहेको क्लवका अध्यक्ष जुलन पोद्दारले बताए ।

Read More

शिक्षकलाई सम्मान

उर्लाबारी, फागुन ६/  सेवा निवृत्त शिक्षकहरुलाई सम्मान तथा विभिन्न प्रतियोगितात्मक खेलकुद कार्यक्रम गर्दै मोरङ पथरी स्रोत केन्द्र स्तयिी अतिरिक्त कि्रयाकलाप कार्यक्रम शुक्रबार समापन भएको छ ।
तीन दिनसम्म भएको कार्यक्रममा केन्द्र अन्तर्गतको ४१ ओटा विद्यालयबाट छानिएर आएका विद्यार्थीहरुबीच फुटबल हाजिरिजवाफ गायन नृत्य शिक्षकहरुको मोटरसाईकल र शिक्षिकाहरुको लागि साईकल स्लो रेस प्रतियोगिता गराइएको थियो ।
कार्यक्रम अन्तर्गतको सामुहिक नृत्य प्रतियोगितामा पथरीको चन्द्रकिरातेश्वर निमावि प्रथम पथरीकै दूर्गा मावि र जनता उच्च मावि क्रमशः दोस्रो र तेस्रो भएका छन् । नृत्य प्रतियोगितामा छानिएर आएका १२ विद्यालयहरु सहभागी रहेका थिए ।
यसैबीच केन्द्र अन्तर्गतका विद्यालयमा काम गरेर सेवा निवृत्त भएका १२ शिक्षकहरुलाई स्रोत केन्द्रले सम्मान सहित बिदाई गरेको छ । यसरी सम्मानित हुनेहरुमा योगेश्वर सिटौला ओमप्रसाद बजगाई नरहरि शर्मा रामप्रसाद भट्टराई फडिन्द्र पौडेल बासुदेव निरौला मुक्तिनाथ क्रइकेल गोपिलाल चम्लागाई नगेन्द्र भट्टराई पृथ्वीचन्द्र राजवंशी र कृष्णबहादुर अधिकारी छन् । उनीहरुलाई मोरङका निमित्त जिल्ला शिक्षा आधिकारी अशोक कालाखेतीको हातबाट सम्मानपत्र र दोसल्लाले सम्मान गरिएको थियो ।

Read More

एमालेद्वारा संसद अवरुद्ध - उपमुख्य समाचार

काठमाण्डौ, फागुन ६/ एमाले सभासद्हरुले शुक्रबार व्यवस्थापिका संसद् बैठक अवरुद्ध गरेका छन् । सिराहा र सोलुमा भएका आफ्ना समर्थकको हत्या घट्नाको न्यायीक छानविन हुनुपर्ने माग गर्दै एमालेले बैठक अवरुद्ध गरेको हो ।
केही समय अगाडि सोलुमा िशÔक विपीन बास्तोला तथा सिराहामा प्रहरी यातनाबाट छेदु यादव र डाँकाको प्रतिकारमा रामस्वरुप पासवानको मृत्यु भएको थियो । ती घट्नामा संलग्नलाई प्रहरीले संरÔण्ँ गरेको एमालेको आरोप रहेको छ ।

Read More

सहकार्य गर्न बिहारलाई प्रमको आग्रह

काठमाडौं, फागुन ६/ प्रधानमन्त्री डाक्टर बाबुराम भट्टराईले भारतको बिहार राज्यको विकास आर्थिक उन्नति र सामाजिक समावेशीकारण्ँ नेपालीको आँखामा रोल मोडेल भएको भन्दै सहकार्यका लागि आग्रह गरेका छन् ।
पटनामा जारी ुपरिवर्तनमयी बिहारको विकासको लागि सा´ेदारीु िवÈयक विश्व सम्मेलनको शुक्रबार उद्घाटन गदै प्रधानमन्त्री भट्टराईले बिहारको विकासले नेपालीमा पनि इश्र्याभाव जगाएको बताए । ुबिहार भ्रमण्ँमा आउने धेरै नेपालीहरुले फर्केर मलाई बताउने गर्छन् कसरी बिहारले नागरिक सुरÔालाई मजबूत बनाएको छ र भौतिक पूर्वाधार निर्माण्ँ र स्तरोन्नतिलाई तिब्रता दिएको छ । धेरै नेपालीको आँखामा बिहार अहिले विकास आर्थिक उन्नति र सामाजिक समावेशीकारण्ँको रोल मोडेल भएको छु भट्टराईले भने -ुयो छोटो अवधिमा जे जति हासिल गर्नु भयो त्यसले हामीमा पनि इश्र्याभाव जगाएको छ ।ु

अहिले तिव्र आर्थिक वृद्धि हासिल गर्ने बाटोमा अगाडि बढ्न खोजिरहेको नेपालले बिहारबाट धेरै कुरा सिक्नु पर्ने भन्दै उन सहकार्यमा जोड दिए । प्रधानमन्त्री भट्टराईले नेपाल भारत र खासगरी सीमावर्ती भारतीय राज्यहरुसँग बलियो आर्थिक सम्बन्ध कायम गर्न तयार रहेको बताए । ुनेपालको प्रचुर जलविद्युत Ôमता परस्पर हितका निमित्त उपयोग गर्न सकिन्छ । पशुपतिनाथ लुम्बिनी र जनकपुर नेपालका महान धार्मिक पर्यटकीय Ôेत्र हुन् । दुवै Ôेत्रमा संयुक्त लगानीका उपक्रमहरु खडा गर्ने प्रचुर सम्भावना छु उनले भने -ुदुवै देशका नेतृत्वमा समझदारी सद्भावना र दूरदृष्टिको खाँचो छ । आउनुहोस् यो वुद्ध र अशोकाको भूमिका हामीले मानवहितका लागि सहकार्य गरौं र एक्काईसौं शताब्दिको नेतृत्व गरौं ।ु नेपालमा अहिले संविधानसभाबाट नयाँ गण्ँतान्त्रिक संविधान निर्माण्ँ गर्ने र संघीय ढाँचामा राज्यको पुनसर्ंरचना गर्ने प्रकि्रया जारी रहेको भन्दै उनले नेपाल अतुलनीय राजनीतिक संक्रमण्ँको चरण्ँमा रहेको बताए । ुठूलो आँधी पछि पानी थामिन समय लाग्नेु भन्दै प्रम भट्टराईले सहमतिका लागि केही समय लागे पनि सहभागितामूलक लोकतन्त्रको एउटा नयाँ मोडेल विकास गर्ने बताए । फोटो ः शुक्रबार बिहार पुगेका प्र।म। भट्टराईलाई स्वागत गर्दै त्यहाँका मुख्य मन्त्री नितिश कुमार ।

Read More

झुण्डिएर आत्महत्या

सुनसरी, फागुन ६/ सुनसरीको डुमंाहा-९ का एक व्यक्तिले शुक्रबार आफ्नै घर छेऊको आँपको रुखमा झण्डिएर आत्महत्या गरेका छन् ।
४० वर्षीय अधिकलाल खत्वेले डोरीको पासो लागी आत्महत्या गरेको सुनसरी प्रहरीले जनाएको छ । मृतकको शव पोष्टमार्टमका लागि इनरुवा पठाइएको प्रहरीले जनाएको छ । घटना बारे अनुसन्धान भइरहेको बताइएको छ ।

Read More

शान्ति र संविधान प्रति दातृ निकायको चासो

काठमाण्डौ, फागुन ६/ नेपालको शान्ति प्रकि्रया र संविधान लेखनका िवÈयमा दातृ निकायले चासो व्यक्त गरेका छन् । शुक्रबार अर्थमन्त्रालयमा बसेको नेपालस्थित दातृ निकायहरुका प्रतिनिधिहरुले शान्ति प्रकि्रया र संविधान लेखनका िवÈयमा चासो व्यक्त गरेका हुन् ।
दातृ निकायका प्रतिनिधिहरुले नेपालको शान्ति प्रकि्रया संविधान निर्माण्ँ र अर्थतन्त्रको बारेमा चासो व्यक्त गरे । उनीहरुले नेपालको पछिल्लो अर्थतन्त्र राम्रो बन्दै गइरहेको र शान्ति प्रकि्रयाले पनि गति लिइरहेको बताए । दातृ निकायका प्रतिनिधिहरुले आफूहरुले शान्ति प्रकि्रया र संविधान निर्माण्ँमा सहयोग गर्दै आइरहेको र नेपालको आर्थिक अवस्थाको विकासका लागि पनि सहयोग गरिरहेको बताउँदै सहयोग जारी रााख्ने बताए ।
बैठकमा नेपाल सरकारको तर्फबाट अर्थमन्त्री पुनले दातृ निकायहरुलाई नेपाललाई गरिराखेको सहयोग बढाउन आग्रह गरे । उनले नेपालको अहिलेको प्रमुख प्राथमिकता शान्ति प्रकि्रया निष्कÈ्रमा पुर् याएको बताउँदै यसमा प्रधानमन्त्रीको प्रतिबद्धता भएको बताए । शान्ति प्रकि्रयाको मुख्य कार्य जनमुक्ति सेनाको स्वेच्छिक अवकाशमा जानेलाई विदाई गरिसकिएको र छिट्टै पुनस्र्थापनामा जानेलाई पनि पठाउने र समायोजनको प्रकि्रया अगाडि बढाइने बताए ।
नेपालको दोस्रो प्राथमिकता नयाँ संविधान निर्माण्ँ भएको बताउँदै उनले संविधान निर्माण्ँको अधिकांश कार्य सम्पन्न भएकाले निर्धारित समयमै नयाँ संविधान निर्माण्ँ हुने बताए । नेपालले उर्जा विकास र पूर्वाधार निर्माण्ँ र औद्योगिक सुरÔामा ध्यान दिएको बताए । नेपालको तिव्र विकासका लागि वैदेशिक लगानी भित्राउन प्रधानमन्त्रीको अध्यÔतामा लगानी वोर्ड गठन भएको र त्यो वोर्ड मार्फत वैदेशिक लगानी भित्र्याउने तयारी गरिराखेको जानकारी गराउँदै उनले ठूला लगानीको लागि दातृ निकायहरुलाई आग्रह समेत गरे । उनले नेपालको शान्ति प्रकि्रयालाई निष्कÈ्रमा पुर् याउने नयाू संविधान लेख्न र पूर्वाधारको विकासका लागि दातृ निकायहरुको थप सहयोग आवश्यक रहेको बताए ।
बैठकमा नेपालको अर्थतन्त्रको बारेमा अर्थसचिव कृष्ण्ँहरि बास्कोटाले र शान्ति प्रकि्रयाका बारेमा शान्ति तथा पुनर्निर्माण्ँ मन्त्रालयका सचिवले दातृ निकायहरुलाई जानकारी गराएका थिए । अर्थसचिव बास्कोटाले नेपालको समग्र अर्थतन्त्रको परिसूचक सकारात्मक भएको जानकारी गराएका थिए । शान्ति सचिवले शान्ति प्रकि्रया सकारात्मक दिशामा गइरहेको र पछिल्लो समय गति लिइरहेको जानकारी गराए ।
बैठकमा नेपालस्थित सबै दातृ निकायका प्रमुख तथा प्रतिनिधिहरु सहभागी थिए ।

Read More

दुर्घटनामा हवल्दारको मृत्यु

दमक, फागुन ६/  झापाको दमकमा भएको सडक दुर्घटनामा शसष्त्र प्रहरी हवल्दारको मृत्यु भएको छ ।
बिहिबार राती पूर्व पश्चिम राजमार्गको दमक चियाबगान सडक खण्डमा पूवर््ा आउँदै गरेकेा ना।२ ख ९३३७ नम्बरको ट्रकले ठक्कर दिँदा लखनपुर स्थित सशष्त्र प्रहरी बल पाथीभरागणमा कार्यरत शसष्त्र प्रहरी हवल्दार किरणकुमार मगरको मृत्यु भएको ईलाका प्रहरी कार्यालय दमकले जनाएको छ ।
उनी ७९७३ नम्बरको मोटरसाईकलमा पूर्व आउँदै थिए । ट्रकको ठक्करबाट गम्भिर घाईते भएका उनको उपचारका क्रममा मृत्यु भएको हो ।

Read More

कांग्रेसको प्रशिक्षण

दमक, फागुन ६/  नेपाली कांग्रेसले आज दमकमा कार्यकर्ता प्रशिक्षण गर्दैछ ।
नगर समितिको आयोजनामा हुने प्रशिक्षणलाई केन्द्रिय नेताहरुले प्रशिक्षण दिने जनाईएको छ । नगर सभापति ढुण्डिराज भण्डारीका अनुसार प्रशिक्षणका लागि केन्द्रिय सदस्यहरु डा।प्रकाशशरण महत चन्द्र भण्डारी र गुरु घिमिरे शुक्रबार दमक आई पुगेका छन् ।
पाटींका केन्द्रिय सदस्यहरु मिन बिश्वकर्मा भिष्मराज आङ्देम्वे नेपाल जेसीजका पूर्व केन्द्रिय सदस्य महेश दाहाल आज आई पुग्ने भण्डारीले जानकारी दिए ।

Read More

बसको ठक्करबाट मृत्यु

उदयपुर, फागुन ६/ सगरमाथा राजर्मागको छामलिङ्ग-साउने खण्ड अन्र्तगत उदयपुरको आँपटार शुक्रबार बिहान यात्रु वाहक बसले ठक्कर दिदाँ एक पैदल यात्रुको मृत्यु भएको छ ।
जिल्लाको छामलिङ्गबाट सदरमुका गाईघाट आउँदै गरेको ना २ ख ५५०५ नम्वरको बसले ठक्कर दिदाँ खोटाङको वुइपा-४ बस्ने ८३ वÈर्ीय पैदल यात्रु चित्रबहादुर राईको मृत्यु भएको प्रहरीले जनाएको छ ।
बसको ठक्करबाट घाइते भएका राईको उपचार गर्न गाईघाट ल्याउने क्रममा बाटोमै मृत्यु भएको प्रहरी नििरÔक खगेन्द्रबहादुर खडकाले वताए ।

Read More

आय-व्यय नबुझाउने

१८ दल खारेज हुने
काठमाण्डौ, फागुन ६/ निर्वाचन आयोगले तीन वÈ्रदेखि आय-व्यय विवरण्ँ नबु´ाउने १८ राजनीतिक दलको दल दर्ता खारेजीको प्रकि्रया सुरु गरेको छ ।
आयोगले शुक्रबार पत्रकार सम्मेलन गरी पटक-पटक ताकेता गर्दा समेत तीन वÈ्र देखिको आय-व्यय विवरण्ँ नबु´ाएकाले राष्ट्रिय जनता दल सहित १८ ओटा दलको दर्ता किन खारेज नगर्ने भनी स्पष्टिकरण्ँ सोधिएको जनाएको छ । जवाफ चित्त बुझ्दो नआए दर्ता खारेज गरिने कार्यवाहक निर्वाचन आयुक्त निलकण्ठ उप्रेतीले जानकारी दिए ।
यस्तै आय-व्यय विवरण्ँ नबु´ाएको र स्पष्टिकरण्ँ समेत नदिएको संघीय राष्ट्रिय लोकतान्त्रिक
पार्टीलाई सय रुपैयाँ जरिवाना गरिएको आयोगले जनाएको छ । उक्त दल दर्ता भएको दुई वÈ्र मात्र भएकाले तत्काल खारेजीको प्रकि्रया सुरु नगरिएको उप्रेतीले बताए ।
कार्यवाहक निर्वाचन आयुक्त उप्रेतीले प्रमुख सहित ५८ दलले बु´ाएको आय-व्यय विवरण्ँ पारदर्शी नभएको र निर्वाचन खर्च समेत नबु´ाएको बताए ।

Read More

धिमालको ६ बुँदे घोषणा पत्र

दमक, फागुन ६/  धिमाल जाती विकास केन्द्र नेपालको चौथौं राष्ट्रिय महाधिवेशनले ६ बुँदे घोषणा पत्र जारी गरेको छ ।
मोरङको उर्लाबारीस्थित धिमाल परियोजना स्थलमा फागुन १ गतेदेखि ३ गतेसम्म भएको महाधिवेशनले जातीय ऐतिहासिक पृष्ठभूमिका आधारमा संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र तथा धर्म निरपेक्ष राज्यभित्र धिमाल स्वायत्त क्षेत्रको संस्थागत विकास गर्न राज्यका सबै तह तप्का र निकायमा पूर्ण समानुपातिक सहभागिता गर्न धिमाल जातिको भाषा भेषभूषा परम्परागत संस्कार संस्कृतिको संरक्षण गर्न माग गरेको छ ।
घोषणा पत्रमा अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठन महासन्धी नं। १६९ तथा संयुक्त राष्ट्रिय संघ आदिवासी सम्बन्धी घोषणा पत्र कार्यान्वयन गर्न धिमाल जातिको प्रथाजनित कानुनहरुलाई संरक्षण संवद्र्धन र लागू गर्न गराउन तथा गाउँ टोलमा सहकारीताको विकास गराउँदै आर्थिक स्थीति मजबुत बनाउन माग गरेको उल्लेख छ ।
केन्द्रले शुक्रबार दमकमा पत्रकार सम्मेलन गरी पाचवर्षे योजना समेत सार्वजनिक गरेको छ ।
केन्द्रका नव निर्वाचित अध्यक्ष नगेन्द्र धिमालले संस्थाका नाममा कायम गर्ने प्रकृया अड्कीएको परियोजना स्थानको १० विगाहा जग्गाको दर्ता प्रकृया अगाडी बढाउने धिमाल समुदायका नमुना घर निर्माण गराउने प्राविधिक तथा भाषिक विद्यालयको स्थापना गर्ने लगायतका योजना रहेको जानकारी दिए । केन्द्रका महासचिव केदार धिमालले धिमालहरु मुख्य रुपमा झापा र मोरङमा आदिम कालदेखि बसोबास गर्दै आएका भएपनि उनीहरुलाई राजनीतिक अग्राधिकार नहुँदा पछाडि पर्नु परिरहेको बताए । पत्रकार सम्मेलनमा नयाँ बन्ने संविधानमा धिमाल समुदायलाई पनि राजनीतिक अग्राधिकारको ग्यारेन्टी हुनुपर्ने जोडदार माग गरिएको छ । धिमाल जाती विकास केन्द्रका अनुसार धिमालहरुको जनसंख्या झण्डै ३५ हजार भन्दा बढी छ ।

Read More

आजबाट वन महोत्सव

सुरुङ्गा, फागुन ६/ झापाको सुरुङ्गामा अवस्थित पर्यटकीय क्षेत्र जामुनखाडीमा आजदेखि वन महोत्सव शुरु हुँदैछ । जामुनखाडी सामुदायीक वन उपभोक्ता समूहले सिमसार क्षेत्रमा आयोजना गरेको १० दिने सो महोत्सवको उद्घाटन सामुदायिक वन उपभोक्ता महासंघको केन्द्रीय अध्यक्ष अप्सरा चापागाईले गर्ने भएकी छिन् । महोत्सव मूल आयोजक समितिका अध्यक्ष पर्शुराम गिरीका अनुसार महोत्सवका सम्पूर्ण तयारी पूरा भएको छ । आन्तरिक पर्यटन प्रवद्र्धनमा जोड दिने उद्धेश्यले आयोजित सो महोत्सवमा ३० वटा विभिन्न व्यापारिक तथा वनजन्य सामाग्रीहरुका स्टलहरु राखिएका छन् । महोत्सवको पहिलो दिन स्थानीय कलाकारहरुले सांगीतिक कार्यक्रम प्रस्तुत गर्ने महोत्सव प्रचार उपसमितिका संयोजक प्रेम अधिकारीले जानकारी दिए । आयोजकले नेपालमा नै वन सम्बन्धी सो महोत्सव पहिलो भएको दावी गरेका छन् ।

Read More

जन्मभूमि - कविता

मेरो जन्म भूमि नेपाल शान्तिपूर्ण देश हो
दौरा सुरुवाल ढाका टोपी यो देशको भेष हो
कृषि प्रधान देश हाम्रो सुन्दर शान्त नेपाल
आफ्नै काम आफ्नै शान सुन्दर शान्त विशाल
के धनी के गरिब यहाँ हुन्छन् सब एक
छैनन् कोही वैरी यहाँ तराई वेसी लेक
चार जात छत्तिस वर्ण काम गर्छन् मिली
देशको निम्ती ज्यान दिन्छन् छाती खोली-खोली
हाम्रा वीर पूर्खाले नै हाम्रो इज्जत राखे
स्वाभिमानी वीरहरुले नेपाल बचाई राखे
जन्मभूमि नेपाललाई मुटुमा नै राख्छौं
देशको निम्ती मर्नु परे यो ज्यान चढाउँछौं
योगीता भट्टराई
कक्षा ः ५
मुनसन इङ्गलिस बोर्डिङ्ग स्कूल लखनपुर-१ झापा

Read More

बाल साहित्य र आकर्षण - बालबालिका

अलि पहिले धेरै साहित्यकारहरु आफ्नो रचनामा बालबालिकाले बुझ्ने सरल भाÈा प्रयोग गर्न हच्किन्थे । क्लिष्ट शब्द र भावनामा डुबेर तयार पारिने रचना लेख्नु साहित्य हो भन्ने बु´ाई थियो ।
तर हिजोआज यो बु´ाई र प्रवृत्तीमा परिवर्तन आएको छ । ुकेटाकेटीको आवश्यकता र विश्व साहित्यको प्रभावले बाल साहित्यतर्फको आकÈ्रण्ँ ह्वात्तै बढेको छु बाल साहित्यमा कलम चलाउने युवास्रष्टा शाश्वत पराजुलीले भन्नुभयो । महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको पालादेखि नै बालसाहित्यको फाट्टफुट्ट शुरुवात भएपनि २०३५ सालदेखि बाल वÈ्र मनाउन थालेपछि मात्र यसको विकास भएको पाईन्छ । ु२०४४ सालमा बाल साहित्य समाज गठन भएपछि अ´ यसले तिब्रता पायोु पराजुलीले भन्नुभयो -ुकान्पिुरले कोपिला प्रकाशन शुरु गरेपछि २०५७ र ०५८ सालपछि बाल साहित्यतर्फको ´ुकाब ´न् बढेर गयो ।ु त्यसो त त्यो भन्दा पहिलेदेखि नै बाल साहित्य प्रकाशन हुँदै आएको हो । अहिले पनि धेरै पत्रिकाहरुले बाल साहित्यलाई प्राथमिकतामा राख्ने गरेका छन् ।

बाल सिकाई र मनोविज्ञानमा सकारात्मक प्रभाव
पछिल्लो समयमा बालबालिकालाई पढाउने काइदा फेरिएको छ । घोकाएर भन्दा खेलाएर र रमाएर सिकाउँदा बालबालिकाले छिटो सिक्छन् भन्ने मान्यताको विकास भएको छ । कथा कविता चित्रकथा जस्ता बाल साहित्य केटाकेटीले धेरै मन पराउने हुँदा यही माध्यमबाट उनीहरुलाई सिकाउने संस्थागत परिपाटी नै बसिसकेको छ । ुसिकाईका अरु पाटा जस्तै साहित्यले पनि बालबालिकाको सिकाईमा प्रत्यÔ प्रभाव पारेको छु िशÔा मनोविज्ञ चिराजीवि शर्माले भन्नुभयो । साहित्यमा रमाउने र त्यसबाट धेरै सिक्ने भएकाले पाठ्यक्रममै बालकथा कविता र चित्रकथाहरु समावेश गर्ने चलन पहिलेदेखि नै शुरु भएको हो ।
कलम चलाउनेको संख्या थपिँदै
बाल साहित्य समाजमै अहिले दुईसय भन्दा बढी सदस्य छन् । ुसबै सकृय नभएपनि ´ण्डै ६० जना यस Ôेत्रमा बढी सकृय छन्ु पराजुलीले भन्नुभयो । अहिले बजारमा ´ण्डै १६ र १७ सयको हाराहारीमा बाल साहित्यका रचना प्रकाशित छन् । माधव घिमिरे कृष्ण्ँप्रसाद पराजुली रमेश लेखक विनयकुमार कसजू हुँदै पछिल्ला पुस्ताका शास्वत पराजुली लगायतका दर्जनौं स्रष्टाले बाल साहित्यमा निरन्तर कलम चलाईरहेका छन् । विद्यालयमा पढ्ने बालबालिकाले पनि कथा कविता चित्रकथा जस्ता साहित्यमा कलम चलाउने क्रम पछिल्लो समयमा बढेको छ । यसले बालबाललिको सृजनासँगै सिकाई Ôमता पनि बढाउन ठूलो मद्धत पुगेको छ ।

Read More

लुई पाश्चर - प्रेरक व्यक्तित्व

महान वैज्ञानिक लुई पाश्चरको जन्म सन् १८२२ को कि्रसमसको दुई दिनपछि प्रुान्सको जुरा जिल्लाको डोले गाउँमा भएको थियो । उनका पिता छाला प्रशोधन गर्ने काम गर्थे । त्यसताका उनको परिवारले अपनाएको छाला प्रशोधनको व्यापार राम्रो नै चल्थ्यो ।

केटाकेटी छँदा लुई पाश्चर चित्रकलामा बढी मन लगाउँथे । उनले आफ्ना आमा-बुवा तथा गाउँले साथीहरुका तस्बीरहरु पनि चित्रकलामा उतारेका थिए । हाल ती चित्रकलाहरु प्रुान्सस्थित पाश्चर इ_िन्स्टच्यूटमा सुरक्षित ढङ्गले राखिएका छन् ।
तर सोह्र वर्षको उमेरपछि लुई पाश्चर चित्रकलाको काम छाडी रसायन शास्त्रको अध्ययनमा व्यस्त हुन पुगे ।
सन् १८८२ मा लुई पाश्चरले प्रुान्सको बेसाङ्कनस्थित शाही कलेजबाट विज्ञानमा स्नातक उपाधि प्राप्त गरे । तर त्यतिबेलासम्म रसायनशास्त्रमा उनको सामान्य खालको मात्र ज्ञान थियो । त्यसैले उनले रसायनशास्त्रमा ट्यूशन पढ्न थाले । यसले गर्दा खर्चको अभाव हुन थालेपछि उनी कैयौं पटक भोकभोकै सुत्न पनि बाध्य भए । तर जस्तोसुकै कठीन परिस्थिति आउँदा पनि उनी रसायनशास्त्रको अध्ययनमा निरन्तर नै रहे ।
यसैबीच लुई पाश्चरको मेहेनतबाट प्रभावित भई रसायनशास्त्री प्रो। लाडरेटले आफ्नो प्रयोगशालामा उनलाई सहायकको रुपमा राखे । त्यसको केही समयपछि नै सन् १८४९ मा लुई पाश्चरलाई स्ट्रासबोर्ग विश्व विद्यालयमा रसायनशास्त्रको प्राध्यापक पदमा नियुक्ति मिल्यो ।
स्ट्रासबोर्ग विश्वविद्यालयमा प्राध्यापकको कार्य थालनी गरेको केही समयपश्चात् नै लुई पाश्चरको सोही विश्वविद्यालयका रेक्टरकी छोरी मेरी लाडरेटसँग प्रेम सम्बन्ध बस्यो । र २९ मे १८४९ मा उनीहरु दुईबीच विवाह सम्पन्न भयो ।
तर कस्तो अचम्म भयो भने- विवाहको दिन गिरजाघरमा निर्धारित समयमा लुई पाश्चर पुगेनन् । यसरी वर नै समयमा नपुग्दा उनका साथी चाप्पुहसले उनलाई खोज्न थाले । खोज्दै जाँदा त्यतिबेला पनि उनी प्रयोगशालामा अनुसन्धान कार्यमा व्यस्त रहेको पाए । विवाहपछि पनि उनी सधैजसो नै प्रयोगशालामा अनुसन्धान कार्यमा व्यस्त नै रहे । उनी बिहान ५ बजेदेखि राति १२ बसेसम्म पनि लगातार प्रयोगशालामा व्यस्त रहन्थे । तैपनि पाश्चरको बैवाहिक जीवन पूर्णरुपमा नै सुखी रह्यो । पाश्चरलाई उनकी श्रीमती मेरीले उनको अनुसन्धान कार्यमा जीवनभर पूर्णतः सहयोग गरिन् । उनको सफलतामा यसले पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका थियो ।

Read More

" धिमाल स्वायत्त प्रदेशको विकल्प छैन " - कुराकानी

नगेन्द्र धिमाल एकीकृत माओवादी सम्वद्ध सभाषद् हुन् ।
राज्यको शासकीय स्वरुप निर्धारण समितिका सदस्य समेत रहेका उनी धिमाल जाति विकास केन्द्र नेपालको हालै मोरङ मंगलबारेमा सम्पन्न चौथौ राष्ट्रिय महाधिवेशनबाट अध्यक्ष चुनिएका छन् । केन्द्रको सचिव महासचिव र अनुगमन विभागका संयोजक लगायतका जिम्मेवारी पूरा गरीसक्नु भएका धिमाल आदिवासी धिमाल समुदायको पहिचान र अधिकार स्थापना गर्न लडीरहने प्रतिवद्धता जाहेर गर्छन् । यिनै सेरोफेरोमा रहेर अध्यक्ष धिमालसँग गरिएको कुराकानी मुख्य अंश ः
केन्द्रको अध्यक्ष पदमा चुनीएपछि कस्तो महसुश गर्नु भएको छ ?
सएउटा सामाजिक जिम्मेवारी थपिएको छ । आदिवासी धिमालहरुको पहिचान तथा अधिकार स्थापना गर्न चुनौतीको कार्यभार बोकेको छु ।
ससभाषद् समेत हुनुहुन्छ यसले समस्या त आउँदैन र ?
जनताका लागि लड्ने जुध्ने सवालमा निश्चय पनि यी दुवै गरिमालाई जोगाउन पुरा गराउन मैले अत्यन्त गम्भिर भएर अगाडी बढीरहेको परिस्थिती यहाँ फेरी स्मरण गर्नै पर्छ । धिमालहरुको एकमात्र साझा संगठनको विकासका निम्ती सभाषद्को माध्यमबाट राज्यको नीति निर्माण तहमा पुर् याउन समेत मेरो भूमिका अझ आवश्यक छ भन्ने बोध गरेको छु ।
केन्द्रको महाधिवेशनले के सन्देश दियो धिमाल समुदायलाई ?
झापा र मोरङमा मात्र बसोबास रहेका आदिवासी धिमालहरु अहिले करिब ३५ हजारको हाराहारीमा छन् । उनीहरुको आर्थिक राजनीतिक सामाजिक तथा सांस्कृतिक रुपान्तरण लगायतका अधिकार प्राप्तिका लागि सधै लड्ने सामूहिक उद्घोष गरेका छौं । मुख्यतया हामीले जातिको ऐतिहासिक पृष्ठभूमिको आधारमा धिमालको स्वायत्त प्रदेशको मागलाई उठान गरेका छौं । केन्द्रले ६ बुँदे मंगलबारे परियोजना घोषणा पत्रमा महाधिवेशनको निर्णयलाई सार्वजनिक गरिसकेका छौं ।
धिमाल स्वायत्त प्रदेशको मुद्धा उठाइएको छ त्यहाँलाई यो कतिको सान्दर्भिकता होला जस्तो लाग्छ ?

यहाँका आदिवासी धिमालहरु छन् । ऐतिहासिकताका आधारले पनि यिनीहरुको राजनीतिक अग्राधिकार सहित स्वायत्त प्रदेश विना यी जातिको समग्र अवस्थामा परिवर्तन हुने अवस्था छैन । त्यसैले पनि धिमालहरुलाई राज्यको मूल प्रवाहमा पुर् याउने हो भने धिमाल स्वायत्तको विकल्प छैन । राज्यले हाम्रा माग सुनवाई गरेको छैन महाधिवेशनले नै सरकार प्रति खेद समेत गरेको हो ।

सधिमाल समुदायको उठानका लागि केन्द्रले के गर्दैछ ?
हामीले यस केन्द्रको स्थापना कालदेखि नै धिमाल समुदायको पहिचान र अधिकारका मुद्धालाई जोडतोडका साथ उठाइरहेका छौं । पहिलो मुद्धा नै राजनीतिक अग्राधिकार सहितको छुट्टै स्वायत्त प्रवेशको अवधारणालाई अगाडी सारेका छौं । राजनीतिक अधिकार सँगै हामीले दिगो योजनालाई अत्यन्त महत्वका साथ उठान गरिआएका छौं ।
धिमालका मुख्य बस्ती र समुदायको अवस्था कस्तो छ ?
झापा र मोरङमा मात्र बस्दै आएका धिमालहरु यस क्षेत्रका विभिन्न ९८ वटा टोलमा छन् । प्रत्येक १० वर्षमा ०।९ प्रतिशतका दरे यी समुदायको भाषा लोप हुँदै गएको छ । हामीले भाषा संरक्षण र उनीहरुको आर्थिक विकासमा समेत आवश्यक योजना सहितको कार्यक्रम साचालन गर्ने सोच बनाएका छौं । मूलत ः यी समुदायहरु हरेक दृष्टिकोणले पीछडिएका छन् ।
धिमालहरुको सांस्कृतिक पक्ष खर्चिलो मानिन्छन् नी ?
कुनैपनि जातिको सांस्कृतिक पक्ष त्यो समुदाय जातिको पहिचान अस्तित्वसँग जोडिएका कारण संस्कृति संरक्षण संवद्र्धन गर्न खाँचो रहिआएको छ । तर जुन प्रसङ्ग उठाइएको छ यसमा हामी समेत हुनैपर्छ । तर जुन प्रसङ्ग उठाइएको छ यसमा हामी सचेत हुनैपर्छ । संस्कृतिको नाममा भड्किलो खर्चिलो चलन समय अनुसार परिवर्तन हुनुपर्छ हाम्रो समुदायमा समेत अहिले यस्ता चलनमा निकै सुधार आएको मैले महशुस गरेको छु ।
प्रस्तुति : विष्णु सुब्बा

Read More

नयाँ संविधान - खुल्ला आकाश

सुवोधराज प्याकुरेल
हामी पहिलो पटक जनताले प्रत्यÔ रुपमा बनाउने संविधानको निर्माण्ँ प्रकि्रयामा छौं । जनतामा ठूलो भ्रम छ । कसैलाई लाग्छ संविधानमा लेखिदिएपछि सबै अधिकार स्वतः पाइन्छ । कसैलाई लाग्छ सरकारसँग पैसाको थुप्रो हुन्छ । काला बजारी भ्रष्टाचार नहुने हो भने जनतालाई सुतिसुति खान पुग्छ । कसैलाई लाग्छ जात विशेÈ रङ्ग विशेÈकालाई दर्जाबाट फालिदियो र अर्को खालको मान्छेलाई कुसर्ी बसालिदियो भने सारा समस्या ुछु मन्तर कि बाचाु जस्तो तुरुन्त समाधान हुन्छ । जसले जे-जे रोजेको छ त्यही त्यही पाउने गरी संविधानमा लेखियोस् भन्ने पनि छ । सरकारी जागिरमा ठाउँ पाएदेखि सारा बेरोजगारी समाप्तै हुन्छ भन्ने पनि लागेको छ । के यस्तै हुन्छ त सारै राम्रो संविधान भएका देशहरु सर्वाधिक समस्यामा छन् । जाति पिच्छेको राज्य टुक्राउँदा पनि ´नै िहंसा र आतङ्क बढ्दै गएका देशहरु पनि छन् । हामीकहाँ त्यस्तै हुन्छ भन्ने छैन । तर अङ्गोला अफगानिस्तान फिलिपिन्स सुडान जस्ता देशहरुको विजोग चिनेर िशÔा लिन पाए ´न् बेस होला । बुद्धको देशमा १३ हजार भन्दा बढी मानिसको ज्यान लिनेगरी सशस्त्र द्वन्द्व होला भनेर कसले कल्पना गरेको थियो र
राज्य कानूनले चल्छ । संविधानलाई माउ कानून भनिन्छ । आमाले जन्माएको हुर्काएको संस्कार सिकाए अनुसारका सन्तती भएजस्तै संविधान अनुसारकै कानून बन्छ र त्यस्तै राष्ट्र निर्माण्ँ हुन्छ । राष्ट्र भनेको भूगोल र जनता मिलेर बन्छ । जातीय भनेको थर होइन बसोबास हो ।
आधुनिक राज्य शासक होइन। सहजकर्ता हो । विकास भन्नुको अर्थ भौतिक विकासमात्र होइन । भौतिक विकासका आवश्यकताको पहिचान गर्न सक्ने त्यसका लागि मानवीय र भौतिक संशाधन परिचालन गर्न सक्ने जनताले मेरो र आफ्नो ठानेर विकासमा संलग्न हुने र गरिएका कामको अनुगमन नियन्त्रण्ँ गर्ने Ôमतालाई विकास भनिन्छ । पहिले सार्वजनिक आवश्यकतालाई ठम्याउनु पर् यो । र अधिकार प्राप्त गर्नुको अर्थ अरुले दिएर मात्र अधिकार पाइने होइन भन्ने पनि बुझ्नु पर् यो । अरुले दिने र आफूले लिने काम त मगन्ते पो हुन्छ । सारा नागरिक स्वयम्मा राज्य हुन् । यसर्थ नागरिकले आफै पूरा गर्न नसक्ने कामहरुमा संयोजन गर्न र सहयोग पुर् याउन सरकारको निर्माण्ँ गरिन्छ । जनता अगुवा हुन र सरकार सहजकर्ता हो । देशको आम्दानीलाई सम्पूण्र्ँ नागरिकलाई बराबरी हकका प्रापक ठानेर साधन स्रोतको बाँडफाँड गर्ने र यो काममा सम्पूण्र्ँ जनताप्रति पारदर्शी प्रकि्रया मार्फत् जवाफदेहीता ग्रहण्ँ गर्ने जिम्मेवारी सरकारमा पर्छ ।
विभिन्न कारण्ँले समाजमा कुनै समूह समूदाय पछाडि परेको हुन्छ । सूचना जानकारी नभएर अवसर प्राप्त गर्न नसकेकाहµ हुन्छन् । गुण्ँस्तरीय िशÔा नपाउनाले प्रतिस्पर्धा गर्न नसक्ने पनि हुन्छन् । आजको युग विश्वस्तरको युग हो । हाम्रो देशमा पास गरेको योग्यतालाई कतिपय देशमा मान्यता दिइन्न । हामी आफै पनि एकअर्कालाई जातपात रहनसहन Ôेत्र वर्गमा छुट्याएर भेदभाव गर्छौं । एकआपसमा हेला गर्ने चलन हाम्रो अविकसित मानसिकताको उपज हो । यसैले सबभन्दा पहिला धनी गरिब जातजाति महिला-पुरुÈ पहाड-तराई आदि भनेर भदेभाव गर्ने चलन हटाउनु पर्छ । विकासको पूर्व शर्त मानसिक र कानुनी दुवै अर्थमा समानता हो ।
अवसरमा समानताको अर्थ न्यायपूण्र्ँ अधिकारमा समानता हो । पछाडि पारिएकाहरुको Ôमता विकासमा बढी ध्यान दिनु प्रत्येक नागरिकको कर्तव्य हो । हुने सक्नेले आफ्नो विकास आफै गर्नुपर्छ । नसकेको हदसम्म जनताले एक अर्कालाई सरकार मार्फत् सहयोग गर्छन् । यस्तो सहयोग गर्न भनेर सरकारलाई कर तिर्छन् । सरकारमा जाने कानून बनाउने बजेट बनाउने र योजना कार्यान्वयन गर्ने प्रतिनिधि छानेर पठाउँछन् । सरकारले पछाडि पारिएकालाई बढी सुविधा र संरÔण्ँ दिनुपर्छ । हामी सबै मिलेर बनेको देशमा सिङगो देश र यसको अनन्तकालको भविष्य सम्´ेर संविधान बनाउनु पर्छ। त्यस्तै सामूहिक जिम्मेवारी र जवाफदेहिताको नयाँ नेपाल बनाउने चिन्तनका साथ नयाँ संविधान बनोस् …प्राचिबाट

Read More

रुवाउने मनहरु नै रोएपछि - दोस्रो लेख

राम प्रधान
२०५२ साल फाल्गुण १ गते देखि सशस्त्र युद्ध शुरु गरेको नेकपा माओवादी पार्टीले १ दशकको युद्ध पछि राज्य सत्ताको बागडोर सम्हाल्न सफल भयो । माओवादी पार्टी र सो पार्टीका नेताहरु २०४६ सालको संविधानलाई आधार मानी नेकपा एमाले बराबरको सभाषद् संख्या लिएर सभाषद् बन्दै नेपाललाई गणतान्त्रिक राज्य सत्ताको बाटोमा हिँडाउने काम पनि भयो । २०४६ साल चैत्र महिनामा भएको संविधान सभाको निर्वाचनमा सबै भन्दा धेरै सिट जित्ने पार्टी पनि नेकपा माओवादी भएको हुँदा धेरै अवसरवादीहरु देखि शक्ति पुजारीहरु पनि सो पार्टीमा लाम लाग्ने पुगे । त्यसबेला नेकपा माओवादी र तिनका नेता कार्यकर्ता समर्थक शुभचिन्तकहरुमा ठूलो उत्साह उमँग छाएको थियो । निर्वाचन आयोगले निर्वाचनको परिणामहरु घोषणा भइसक्दा नसक्दा अनेरास्ववियू क्रान्तिकारी तत्कालै विद्यालयहरुमा पाठ्यपुस्तकहरु खारिज गरी जनवादी शिक्षा पद्धति लागू गर्नु पर्छ भन्ने उर्दी लागू गर्यो । त्यसबेला माओवादी नेता कार्यकर्ताहरु समर्थक शुभचिन्तकहरुको निम्ति ठूलो हर्ष र गर्वको स्थिति थियो । माओवादी लडाकूहरुको आडमा स्याल जस्ताहरु पनि िसंह भन्दा शक्तिशाली भएर निस्किए । माओवादीको युद्धकालमा र संविधानसभाको परिणाम घोषणा ताका वा संविधानसभा निर्वाचन प्रचार-प्रसार ताका कतिको मन रुवाए भन्ने लेखाजोखा यकिन छैन । तापनि सबै जसोलाई थाहा छ । मन नपरेको भरमा व्यक्तिगत मनमुटावको भरमा हत्या िहंसामा संलग्न हुन नचाहेको बहानामा घर-जग्गा कब्जाको बहानामा हजारौं हजार मानिसहरु मात्र नभई पशुपंक्षीहरु समेत रुवाईमा परेका थिए । हजारौं मानिसहरु अपहरण हत्या िहंसाका डरले घरबारी छोडेर हिँड्दा गाई बस्तु बाख्रा पाठा कुखुरा चल्ला कुकुर-बिरालो समेत खान नपाएर रुवाईमा परेका थिए । कुनै गाउँमा एउटा मानिसले घरबारी त्यागेर रुँदै हिँड्दा बडो क्रन्तिकारी बनेर हर्षको सीमा नै थिएन । त्यसबेला ढुंगा माटो घर अन्न-पानी खेतबारी बालीनाली सबै रुवाईमा परेका थिए । मानिसहरुको रुवाई प्रकट भयो अरुले पनि पीडाहरु महसुस गरे भने पशुपंक्षीको भाका कसैले पनि बुझी दिएनन् । कतिपयले जीवनभर सँधै यस्तै परिस्थिति आइरहन्छ । सँधै आफ्नै पक्षमा मात्र वातावरण बनिरहन्छ भन्ने महत्वकांक्षीहरु बढेको थियो । माओवादीको कार्यक्रम र कार्यशैलीप्रति असहमत हुनेहरुको धन-सम्पति लुटिँदा परिवारका सदस्यहरु अपहरण हुँदा घर जग्गा कब्जा गरी घरबाट लखेटीएका मानिसहरुको रुवाबासीहरु गराउँदा वा गर्न लगाउँदा साच्चै क्रान्तिकारी ठानिन्थे । अरुलाई रुवाए पनि आफूहरु मिठोसँग हाँस्थे । त्यसबेला साथीभाइ इष्टमित्र छरछिमेकी कोहीसँग सम्बन्ध थिएन । पढाईलेखाई शिक्षा दीक्षा घर-व्यवहार केही मतलवै नराखी नयाँ नेपाल बनाउन गर्वका साथ काँधमा बन्दुक बोकेर सर्वहारा वर्गको मुक्तिको निम्ति हिँडेका युवाहरुको ताँतीसँगै लाम लागे । बैंकहरु लुटेका सुनचाँदी पैसाहरु पार्टीलाई बुझाइए । चन्दा उठाएको रकमहरु पनि बुझाए । इमान्दार लडाकूहरु बनेर क्यान्टोनमेन्टमा थन्किए । क्यान्टोनमेन्टमा राखिएको लडाकूहरुको भरमा अवसरवादीहरुले भ्रष्टाचारीहरुले कमिसन खोरहरुले तस्करहरुले नेपाल राष्ट्रिय ढिकुटी मात्र होइन न इज्जत इमान पहिचान सबै लुटेर ध्वस्त बनाए ।
तर अहिले परिस्थिति फेरिएको छ । इमान जमान पनि फेरिएको छ । सँगै लडेका हिँडेका काम गरेका साथीभाइहरु सँगको व्यवहार विचारहरु बेग्लै भएको छ । सँगै हिँडेका बसेका काम गरेका एउटै क्यान्टोन्मेन्टमा बसेका साथीहरुको विचार व्यवहार फरक बनेको छ । जब लडाकुहरु विचारमा वर्गिकरण सकेर स्वेच्छिक अवकास रोजेका लडाकूहरुले क्रमशः ५ ६ ७ ८ लाख दिने सरकारले निर्णय गरेपछि पार्टीभित्रका नेताहरु क्यान्टोनमेन्टका कमाण्डरहरुको नजरमा लोभ पलाउँछ । तब स्वेच्छिक अवकास रोजेका घर फर्की घर व्यवहार चलाउन तयार भएका लडाकूहरुको मागमा कालो बादल मडारिन थाल्छ । आखिर त पैसा न हो । दर्जनौं वर्षहरुसम्म अरुकै पसिनाको कमाई खाएकाहरुलाई पैसाको थुप्रोमा कसरी आँखा नबलोस् पनि । चन्दाहरु उठाएको थाक बैंकहरु लुट्दा थुपि्रएको रास मानिसहरुलाई अपहरणको धम्की दिएर असुलेको बिटाहरु झल्झली सम्झिएको मन आत्मा र कर्महरुले वहिर्गमनमा परेका लडाकूहरुले प्राप्त गरेको पैसामा आँखा निभ्छ र ! सशस्त्र क्रान्ति गरेर गरीब दुःखी सर्वहाराहरुको वर्गीय मुक्तिको निम्ति सुन्दर सपना सजाएर बन्दुक बोकी सामन्तवादको अन्त्य गर्न क्रान्तिमा लागेकाहरु शैक्षिक र आर्थिक रुपमा पछि परेका छन् । उनीहरुको उर्जाशील उमेर समय सृजना लगनशीलता र कि्रयाशीलता क्रान्तिमा खर्च गरे । समयले उनीहरुलाई क्रान्तिको मात्र कुरा र कामले जीवन निर्वाह गर्न गाह्रो कठिन भएपछि स्वाभाविक रुपले स्वच्छिक अवकास रोज्न पुगे । जब नेपाल सरकारले स्वेच्छिक अवकास रोजेका लडाकूहरुको निम्ति रकम निकासा गरी दिएपछि सर्वहारा क्रान्तिको नाममा कालोधन बटुल्न पल्केकाहरुको मन मस्तिष्क र हृदयमा गिद्धे नजर परेकोले लडाकूको नाममा प्राप्त चेक रकम खोसिएको विषयले व्यापक चर्चा पायो । करिब डेढ दशकसम्म व्यक्तिगत जीवनको बारेमा नसोचेका लडाकूहरुले प्राप्त गरेको जाबो रकमहरु माथि त्यसरी जवरजस्ती खोसेपछि कसको मन पो हाँस्छ । सँगै लडेका साथीहरु सभाषद् ठेकदार कमीसनखोर जागिरदार व्यापारी बनेर विदेश गएर घर बसाएर राम्रोसँग चलाउने करोडपति मालिक बनेका छन् । तर देश जनता र सर्वहाराको लागि लड्नेहरुको जीवनबारे केही भएन । हिजो लडाकु बन्दा जे जस्तो हर्ष र उमँग थियो । अहिले माओवादी पार्टी र तिनका नेता कार्यकर्ताहरुले गरेको व्यवहारले लडाकूहरुको मन त्यो भन्दा बढी चिन्ता र पश्चातापले जलेको छ । हिजो माओवादी कृयाकलापमा असहयोग गर्ने व्यक्तिहरु प्रति कार्यवाही गर्न जसरी हात पाखुराहरु मन मस्तिष्कहरु हैसिन्थ्यो जोसिन्थ्यो । आज आफ्नो पार्टीका नेता र कार्यकर्ताहरुको दुव्र्यवहारले हात पाखुरा र मन मस्तिष्कहरु हिनता र पश्चातापले गलेको छ । हृदय जलेको छ । मनहरु रोएको छ । वाध्यताले पीडाहरुलाई सार्वजनिक गर्नु परेको छ ।
समय र वातावरण सबैको निम्ति सदावहार रहँदैन । कुनै पनि मानिसहरु समय र परिस्थिति सँगसँगै दौडन सक्दैन । कुनै समयमा एउटा व्यक्तिको निम्ति मालिलो बन्छ भने त्यही समय अर्काेको निम्ति घातक बनिरहेको हुन्छ । तर हुने भए विश्वमा दादागिरी जमाउने डनहरु हिटलर सद्धाम हुसेन नेपालको हकमा राणाहरु पाचायत र राजतन्त्र पनि धारासायी हुने थिएन । समयको गतिलाई पच्छ्याउँदै माओवादी लडाकू बनेर क्यान्टोनमेन्ट भित्र बसेर माओवादीलाई सत्ताको पहिलो दाबेदार बनाउन सफल लडाकूहरु आफ्नै नेता र पार्टीका कार्यकर्ताहरुबाट नै शोषित पीडित र दण्डीत बनेपछि हृदयदेखि नै रोएर विगतलाई सम्झदै रुवाउनेहरुका मनहरु पनि रुनु पर्दाे रहेछ भनेर चित्त बुझाउनु बाहेक विकल्प छैन ।

Read More

वैदेशिक रोजगारीको अवसर- पठाउनेलाई वरदान जानेलाई अभिषाप - पहिलो लेख

जेपी सापकोटा
सधैंजसो आज पनि दैनिक पत्रिका हातमा पर्ने बित्तिकै ुवैदेशिक रोजगारीको सुवण्र्ँ अवसरु भन्ने ठूला विज्ञापन पल्टाए । पत्रिकाका लहरै विज्ञापन -कुवेतको पापाजोन पिज्जामा क्लिनर १०० जना कतारको तासिर कम्पनीमा सेक्युरिटी गार्ड २५० तासीरक कम्पनी सेक्युरिटी गार्ड ७४ जना अर्को विज्ञापन कतारको बेष्ट कन्ट्याक्टरमा ३० जना लेबर कतारकै अल मन्टाजामा लेबर १० जना एशियन इन्सुलेसनमा ३८ जना लेबर कतार फुड कम्पनीमा असिस्टेन्ट कुक ३० जना मोटर साइकिल ड्राइभर ३३ जना युएईको लाइम इण्डष्ट्रिजमा विभिन्न पदको लागि १३४ जना कुवेतको होलिडे इनको लागि १६६ जना ४६ महिला सहित अबुधावीको कुम्यालन इलेक्ट्रोनिक्समा विभिन्न पदमा १६० जना कुवेतको द स्क्यायर रेष्टुरेण्टमा ५० जना क्लिनर अबुधावी नेशनल होटलमा १५० जना क्लिनर बहराइनको अल जाहारा सर्भिस कम्पनीको विभिन्न पदमा ५७ जना ।
यी सबै खाडी Ôेत्रमा कामदारको आवश्यकता सम्बन्धी आव्हान गरिएका विज्ञापनहरु हुन् । म आफै पनि वैदेशिक रोजगारीका नाउँमा ´ण्डै एक दशकको समय खाडीमै खर्चेर भर्खरै फर्केकाले पनि होला समाचारको हेडलाइन पढ्ने बित्तिकै रोजगारीका विज्ञापन हेर्न पुग्छु । त्यहाँका यथार्थता र वास्तविकताहरु आँखा अघिल्तिर नाच्न थाल्छन् । आजको विज्ञापन र मागिएका कामदारहरुको स्तर केलाएर हेर्छु । आधाभन्दा बढी क्लिनर र लेबर । बाँकी सेक्युरिटी गार्ड र अरु तल्लो दर्जा । त्यस मध्येको एउटा विज्ञापनमा कामदारले पाउने तलब ५ सय २५ दिराम अर्थात दश हजार पाँच सय रुपैयाँ र खान बस्न पाइने । अर्को विज्ञापनमा ६ शय कतारी रियाल -बस्ने सुविधा छ खाने छैन । विश्वव्यापी आर्थिक मन्दीसँगै महँगीले ढाड सेकाएको अरब मुलुकमा जतिसुकै काजुस्याई गरे पनि महिनाको दुई सय पचास भन्दा कमीले दिनको दुई छाक खान पुग्दैन । टेलिफोन लुगाफाटा र महिनामा एकपटक भए पनि बजार निस्किएको बेला मन मिचेर सस्तो जुस पिउँदाकॊ खर्च १ सय मात्रै जोड्ने हो भने पनि छ सय तलबमा गएको एउटा कामदारले दुई सय पचास अर्थात नेपाली पाँच हजार रुपैयाँ मासिक बचत हुन आउँछ । अर्कोे महिनाको लागि एक सुको आफूसँग नराखी घरमा पठाउने हो भने पनि रकम पठाउँदाको शुल्क ४ सय रुपैयाँ कटाएर परिवारको हातमा पर्ने पुग-नपुग ४ हजार ६ सय । अर्थात् काठमाण्डौमा बसेको परिवार भए एक महिनाको एउटा कोठाको भाडा बराबरको रकम र गाउँ तिरै बसेको भए पनि १० जना खेतालाको एक दिनको मजदुरी भन्दा पनि कम बचत ।
कामको प्रकृति -क्लिनर ःऽ कहाली लाग्दा घर र टावरको भित्री र बाहिरी सीसा पुछ्नु पर्ने जागिर । अथवा बीच-बीचमा टल्किने पहेँलो पोशाक लगाएर सडक र पार्कमा फ्याँकेका चुरोटका ठुटा वा अरु फोहोर चिम्टाले च्याप्दै कालो प्लाष्टिकमा खाँद्दै एकाठाउँमा बटुल्नुपर्ने । कथंकदाचित सिप¨मल वा अन्य घरायसी क्लिनरमा काम पाइयो भने चाँहि ुभाग्यमानी क्लिनरु । मलको भित्री वा बाहिरी भागमा पोछो लिएर भुँईमा दल्दै वरीपरि घुम्नु पर्ने वा मान्छे निस्किए पिच्छे ट्वाइलेटमा उछिट्टिएका छिटा सरक्क पुछेर ओभानु बनाउने जागिर । अलिकति भिआइपी दिसा पिसाब गर्न छिरेभने टिसु पेपर लिएर टिप्सको आशामा पर्खियो । बाहिर निस्किने बित्तिकै ुसलाम अरब बापु सँगै बिहान माझ्न नपाएका पहेँला दाँत ङिच्च गर्दै हत्तपत्त टिसु थमाइदियो । १÷२ कौडी हातमा पर्यो भने मख्ख । नभए दाना नपाएको घोडाले जस्तै पर नपुगुाजेल निरास आँखाले उसैलाई पछ्याइरहनु र अर्को पर्खिनु ।
सेक्युरिटी गार्ड ःऽ बलियो दोहोरो जिऊ । प्रमाण्ँ-पत्र बेच्नेले एकैछिन हाटहुट गरेर सलोट सम्म गर्न सिकाएको भरमा लिएको तालिम र तीनवÈे्र अनुभवकॊ किर्ते प्रमाण्ँ-पत्रको भरमा सेक्युरिटी गार्डमै छानिएका अर्काथरि भाग्यमानी । कन्स्ट्रक्सन वा आउटडोरमा परे दिनभरिको जागीर पछि िसंहदरबार अगाडि खटिएका ट्राफिक प्रहरीको जस्तो धुलोले गतिग्रास बनाइदिन्छ । त्यसमाथि ५० डिग्रीसम्मको तापले रापिएको टाउकोमा समातेको हात निकाल्दा आउने एकमुठी रौं । धेरै तलबको निहूँमा मेनपावर कम्पनी र त्यसका बिचौला र दलालहरुले ढाड सेकाएर लिएको पैसामा थपिएको साहुको व्याजको लेखो राख्दा र दिनभरि उभिँदा लागेको रिँगटा दुखाई र थकान माथि घर परिवारको यादले सताएको पीडाको त के हिसाब भयो र †
तलबमा पुनर्विचार गर्न हाम्रो सरकार कहिल्यै अगाडि सरेन । उसलाई अर्को देशले सस्तोमा लेवर पठाइदिएला र आफ्ना नागरिकले जागिर नपाउलान् भन्ने डर छ । कम्तिमा १ सय २५ डलर मासिक तलब सम्ममा वैदेशिक रोजगारीमा पठाउन सरकारले स्वीकृति दिएको छ । दशकौं अगाडि तोकिएको यो दरमा परिवर्तन आउन नसकेकोले यति तलब देखाउन सके विदेश पठाउनेलाई बाटो खुलेकोछ । अर्कोतिर हाम्रा रोजगार व्यवसायी संस्थाको भिषा पाउने प्रतिस्पर्धाले यो Ôेत्रलाई अ´ै पिरोलेको छ । यो लडाईमा उनीहरु आफै पनि नराम्ररी फसेका छन् । खाडी Ôेत्रका सबैजसो मुलुकमा निःशुल्क िभÈा पाइन्छ । यहाँ आउने कामदारको िभÈा वापत शुल्क लिनु कानुनतः दण्डनीय हो । तर रोजगार व्यवसायी संघले आफै पैसा लिन उक्साइहेका छन् । व्यवसायी बीच नै कम्पनी मालिक वा त्यहाँका बिचौलियाहरुलाई कमिशन दिएर िभÈा लिने होड चलेको छ । कमिशन बढी दिनेमा मात्र होइन कम्ति तलबमा कामदार ल्याइदिनेमा समेत प्रतिस्पर्धा चल्छ । केही वÈ्र अगाडि म र नेपाली समाजका तात्कालीन सचिव लोक सुवेदी अहिले एनआरएन केन्द्रीय सदस्य छन् दुबईको देरास्थित इरानी सुपर मार्केटमा किनमेलको लागि पुगेका थियौं । काउण्टरमै बसेर कमिशनको मोल मोलाई गरिरहेका नेपाली व्यवसायी र मालिकबीचको संवादले हामीलाई स्तब्ध बनायो । नौ सय तलब दिने मालिकको इच्छा हुँदा हुँदै पनि ती व्यवसायी दोभाÈेको साहारामा भन्दै थिए- ु किन यति महँगो तिर्नु हुन्छ म ६ सय दिराममै जत्ति पनि नेपाली कामदार ल्याइदिउँला ।ु बरु ती इरानी मालिकले त्यत्ति सस्तोमा कामदार नल्याउने भनेपछि प्रति कामदार सात सय दिरामको तलब निर्धारण्ँ भएको थियो । हामीले निष्कÈ्र निकाल्यौं - ुयस्तै प्रवृत्तिले गर्दा नै संसारमा इमान्दार र बहादुरीको ख्याति कमाएका नेपालीको विदेश पुगेपछिको श्रम मूल्य बंगालदेश पछि सबैभन्दा सस्तो लेबरको रुपमा गनिएको रहेछ ।ु
यी विज्ञापन र वैदेशिक रोजगारीमा जान त_िम्सएकाहरुको लाम देख्दा २ वÈ्र अगाडि दुबई देरास्थित मार्कोपोलो होटल अगाडि दिनभरि स्क्याफोल्डरमा काम गरेर आएका सोलुका छििर¨ भाइको भनाई स_िम्´ए -ुसर नेपालमा बसेर गरेको सुखद् कल्पना त हवाइजहाजमा मात्रै पूरा भयो ।ु दुबई पाम होटलमा भाँडा माझ्ने जागिर पाएका उनले देखेको सपना जहाज भित्रका सुन्दरीहरुले मुस्कुराउँदै बाँडेको पाँचतारे होटलको खानामै मात्र सीमित भएको थियो । खै † एक तुर्को पानी समेत नपाइने बजेट एयरलाइन्समा यात्रा गर्नु पर्यो भने यी १३८२ जनाको सुखद् सपना हवाईजहाजमा समेत पूरा नुहने हो कि त्यस माथि पनि प्रुी िभÈा र टिकट भनेर सत्तरी हजार भन्दा बढी असुलिने प्रवृत्तिबीच अहिलेको वैदेशिक रोजगारी पठाउनेलाई बरदान र जानेलाई अिभÈाप मात्र भएको छ । संसारमा बढ्दै गएको मुद्रास्फितिको दरसँग रोजगारीको न्यूनतम ज्यालालाई तालमेल नगर्ने हो भने जत्तिवÈ्र विदेशिए पनि कामदारको भागमा हात लाग्यो शून्य मात्र हुनेछ ।
लेखक ल्च्ल्ब् को वैदेशिक रोजगार सूचना केन्द्रका सदस्य हुनुहुन्छ ।

Read More

सत्य र प्रवृत्तिका बबुराहरु - असरल्ल

कमन देवान
प्रवृत्तिका बबुराहरुको एउटा अडान थियो छ र रहिरहने छ । उनीहरु यदाकदा भनिरहन्छन् बोलिरहन्छन् मानिरहन्छन् र टेरिरहन्छन् कि ठूलो भन्नु नै विशाल ठूलो भन्नु नै उत्तम ठूलो भन्नु नै महान् ठूलो भन्नु नै अलंकार र ठूलो भन्नु नै सर्वस्वीकृत सत्य । शाब्दि ढङ्गको अर्थप्रधानतामा ँठूलो’ भन्नु ठूुुलो या नि अघि दावी गरिएका विषयवस्तुसँग मिल्दोजुल्दो अवस्थाको हुन सक्छ नहुन पनि सक्छ । ठूलो के ठूलो कसरी र ठूलो किन यी पाटोका चिन्तनलाई गम्भीर ढङ्गले विश्लेषण गर्ने हो भने त्यसका विविध कोणहरु हुन सक्छन् । कारण अवस्था गुण अर्थ र सारमा समेत ँठूलो’ को अर्थहीनता नखुल्ने भए यो व्रह्माण्डमा त्यसको अर्थ स्पष्ट नहुने निश्चित छ ।
हात्ती नचाउने ँमाउतेदाई’ निर्देशकीय भूमिकाले ठूलो मान्न सकिन्छ तर आकार शरीरको आयातन तौल स्वरुप आदिमा र बलको तुजुकमा पनि हात्ती ठूलो हो । यही सामान्य उदाहरणका आधारमा विश्लेषण गर्ने हो भने आ-आफ्नै गुण र कार्यका लागि ँमान्छे’ र ँजनावर’ को ठूलोत्वमा दोष लगाउने ठाउँ छैन । बरु यहाँ नेर त तर्क तर्कना र जिकिरहरुको घोंचपेच र चर्काचर्की चल्छ अन्ततः वस्तुगत यथार्थमा प्राप्त हुने निष्कर्षमा सबै पाटोका पक्ष माथि ध्यान दिइन्छ । संसारको चलिरहेको परिपाटी र अभ्यास भन्दा पृथक गतिलो सोच्नु एउटा प्रयोग हुन सक्छ तर सबै प्रयोग सफल नहुन सक्छन् तथापि असफल प्र्रयोग अभ्यास हुन सक्दैन भन्ने प्रवृत्तिका बबुराहरुको तर्क आफैमा विरोधाभाषपूर्ण छ ।
विज्ञान र प्रविधिले थुप्रै अभूतपूर्व चमात्कारहरुलाई सार्थक तुल्याएको छ । पृथ्वी भित्र अन्तरिक्ष र अन्य ग्रहहरु सम्मको यात्रा सम्भव भएको छ । मानव जनजीवनका थुप्रै गतिविधि र दिनचर्या सहज हुँदै गएको छ । त्यस्तै प्रविधिको दुरुपयोगका कारण मानव समुदाय र पृथ्वीकै लागि अनेकन चुनौतिहरु समेत देखा पर्दै गएका छन् । युगले दु्रत गतिमा फड्गो मार्नुमा विज्ञान र प्रविधिको योगदान छ तर यहीँनेर भूल्न नहुने अर्काे कुरो अन्ततः मानव चेतनाको विकास खोज-अनुसन्धान र कल्पनाशीलताका कारण नै विज्ञान र प्रविधिको उत्पत्ति र विकास भएको छ । अर्थात एक-अर्काका लागि यी दुवै कुराको महत्व र अस्तित्व छ । तर यदि कुनै एकले अर्काेको अस्तित्व स्वीकार्न नसकेको परिस्थितिमा द्वन्द्व सृजना हुने खतरालाई टार्न सकिँदैन ।
प्रवृत्ति आफैमा कमजोरी हो । जो सँग साँढे प्रवृत्ति छ मिचाहा प्रवित्ति छ र जो आफ्नै पाइताला मुनि मात्र अरुलाई किचिरहन चाहन्छ त्यो प्रवृत्ति सबैभन्दा घातक नियतबाट प्रेरित हुन्छ । प्रवृत्तिका बबुराहरुको नियत भन्नु सदासर्वदा आफ्नै पाऊमा अरुले झुकिदिउन् भन्ने हुन्छ । उनीहरु सबैलाई त्यसै गरी झुकिरहेको मात्र देख्छन् तर आफ्नो वास्तविक उचाई चाँहि बिस्रन्छन् । कुनै पनि वृक्षमा जतिधेरै फल लाग्छ त्यो त्यति नै धेरै निहुरिएको हुन्छ यो युग सुरुवात देखिको दृष्टान्त हो । तर जो फलविहीन् छ ऊ सर्वदा आफ्नो कथित अभिमानको खोक्रो गर्वमा उचो र सर्वदा उचो स्थापित रहिरहन खोज्छ । तथापि वस्तुगत मानेमा रित्तो र खोक्रो अभिमान भन्नु साश्वत सत्य हुन सक्दैन सत्यको एउटै महानता वा कमजोरी भन्नु सत्य हुनु नै हो । त्यसैले सत्यलाई नकार्ने प्रवृत्ति त्याग्न जरुरी छ ।

Read More