हाईड्रो हाउस:

दक्षिणी इलामको दानाबारीमा निमार्णाधीन सानिमा माई हाईड्रपावर लिमिटेडको विद्युत उत्पादन गृह । यो हाईड्रपावर निर्माण सम्पन्न भएपछि २२ मेगावाट क्षमताको विद्युत उत्पादन हुनेछ । तस्विर : राम योङ्हाङ ।

हाईड्रो हाउस:

दक्षिणी इलामको दानाबारीमा निमार्णाधीन सानिमा माई हाईड्रपावर लिमिटेडको विद्युत उत्पादन गृह । यो हाईड्रपावर निर्माण सम्पन्न भएपछि २२ मेगावाट क्षमताको विद्युत उत्पादन हुनेछ । तस्वि

धनयुद्धको लडाई र जनखबरदारी

ओमप्रकाश गौतम
स्वभावैले आजको मानव भौतिक सुखसुविधा चाहन्छ । काम गर्नु नपरोस् । अर्काको घरमा गएर ढिंकी, जाँतो गर्नु नपरोस् । भरसक मीठो–मीठो खानेकुरा खानु परोस् । अर्काले मोटरसाईकल किन्यो भने आफूले चाहि शयर गर्नका लागि कार चढ्नु परोस् । अरुलाई आपत बिपत प¥यो भने आफूलाई चाहि कहिल्यै बिपत्ति नपरोस् । भरसक फुसको छानो र टिनको छानो होइन, ७ तले रातो बंगलामुखी घर बनाएर स्वर्गीक संसारमा आनन्द लिनु परोस् वास्तवमा यिनै मनोरञ्जका साधनले आजको मानव बढी भन्दा बढी आकर्षित छ ।
किन कि आफ्नो हातमा डाडु पनि पुन्यु पनि हुँदा ‘मौकामा चौका’ हान्न सकियो भने आफ्नो शेखपछि भावी सन्ततीले सातपुस्तासम्म पुगुञ्जेल बसी बसी खान पाउने व्यवस्था अगाडि नै गरेपछिको मानव रुपैयाँका लागि मरिहत्ते गर्दैन र ? वास्तवमा रुपैयाँ पैसाकै लागि अहिले राजनीति खेलमा हाम्रा नेता भनाउँदाहरू गुट–उपगुटको फोहोरी खेलमा प्यानल–प्यानलमा विभाजित गराएर धनयुद्धका लागि लडाई गरिरहेका छन् । कुर्सी हाना–हान गर्दैछन् ।
जनयुद्ध र जनसंविधानलाई ब्रेक फेल गर्दैछन् । यो ब्रेकफेल गराउने कार्य सबैभन्दा ठूला दल भनाउँदाहरू र मधेसवादी दलहरू नै अग्रगतिमा अघि बढेका छन् । हिजो संविधानसभाको निर्वाचनमा सभाषद् हुँदा सत्ता, भत्ता, ऐश, आराम तथा भौतिक सुविधाबाट सर्वसम्पन्न बनेर मातिएको मान्छे संविधानसभा नै बिघटन भएपश्चात ‘घरको न घाटको’ भएपछि अतिपछि अत्याचार भयो भने जुनसुकै कुरामा पनि जनबिद्रोह हुन्छ । त्यसले हिंसात्मक बाटोको अख्तियार ग¥यौ भने एक दिन न एकदिन क्षति पु¥याउँछ भनेझै त्यो क्षति आज प्रत्येक पार्टीमा पुग्दै आएको छ । यसको प्रमुख कारक भनेको नै संकिर्णतावाद, एकात्मकवाद, अराजकतावाद र रकमी भागवण्डा वाद नै हो ।
हिजोको राजनीतिक अवस्था खुकुलो भएको बेला प्रत्येक जनताबाट लिएको चन्दा पारदर्शी नभई झुण्ड–झुण्ड बनाएर बाँडफाँडमा एकरुपता गराएर रकमको भागवण्डा पश्चात घर जग्गा किनबेच गरेपछि जनतालाई नै कंगाल बनाएपछि किन जनतामा विद्रोहको राप सल्किदैन र ? सहिद तथा बेपत्ता नागरिकका छोराछोरी पढ्ने शिक्षालयमा फर्निचरदेखि दैनिक रासन ठेक्कामा ब्रम्हलुट गरेपछि अनि शिविरको अनियमितता पारदर्शी नगरीकन एक्लै भागेदार भएपछि कसको मन कुँडिदैन र ?
भित्रभित्रै ज्वाला दन्किएपछि बिद्रोहका स्वरहरू किन छताछुल्ल भएर गोला बारुदझैँ पड्किदैन र ? जनयुद्धदेखि वर्तमान अवस्थामा आइपुग्दा हिजोको अवस्था र आजको अवस्थामा परिवर्तन भएको मानवीय जीवन कसरी तिलस्मीमय भएको छ तपाई हामीले नै मूल्यांकन गरौँ न ? विगतका दिनमा एउटा गरीब किसान जो अर्काको घरमा बनिबतो गरेर जीवन चलाउँछन् तिनको घरमा हिजो रात्तो दिन धाउने ति बिद्रोहका नक्कली स्वर गुन्जाउनेहरू आज त्यो फुसको छानोमा बास माग्न जाँदैनन् किन ? किन कि हिजोको बास नक्कली मात्र थियो सक्कली हुन सकेको थिएन । त्यतिबेला जनताको गाँस, बास र कपासका कुराहरू उठेका थिए । आज ति सबै हात्तीको देखाउने दाँत मात्र भए आज । त्यही चपाउने दाँत भत्काइदिएका छन् बहुरंगी नेताहरूले । शान्ति प्रक्रिया आएपश्चात तिनै नेताहरूले नियम बनाएर कागज मिलाएर राज्यकोषको ढुकुटी दाँइ गरेर सुकुम्बासी र मुक्त कमैयाहरूलाई जग्गा दिलाई दिने झुट्टा आश्वासनमा ‘चपरी मुनीको बास’ निरीह किसान, मजदुरलाई बनाइदिएका छन् । आफ्नो नाममा रहेको ऐलानी जग्गा तथा नम्बरी जग्गा अर्कैलाई दिलाई दिएर भु(माफियाको साँठगाँठमा जालसाँझी गरेर कित्ता काट गराइदिएर लाखौ लाख रकम असुलेर गाउँ र नगरको महासेठ बनेपछि ति च्यातिएका लुगा लगाएर रिक्सा र ठेलागाडा कुदाउनेहरूलाई बिर्सेका छन् जनयुद्धका नाममा धनयुद्धमा लडाई गर्नेहरू ।
सशस्त्र जनयुद्धमा मरेका लडाकुका सन्तानहरू गाउँमै बिचल्लीमा परिरहेका छन् । हिजो सशस्त्र द्वन्द्वमा गाउँ र शहर छोडेर खुल्ला राजनीति गर्नेहरू चाकरी र चाप्लुसी अनि बढी भन्दा बढी रकम दिने नक्कली साम्यवाद चाहनेहरू दशवर्षे जनयुद्धमा मोर्चा भिडेको भन्दै ठूला–ठूला बैठकहरूमा नारा लगाउँदै गुट र उपगुटको सारंगी बाजा बजाइ रहेका छन् किन होला ? किन कि त्यो बाजा बजाईएन भने आगामी दिनमा जसरी कुर्सीले हाने त्यो भन्दा अझै धेरै कुर्सी हान्ने समूहको बहुसंख्यक हातहरू लामबद्ध हुँदैछन् भन्ने कुराको हेक्का अब भ्रष्टाचारी गर्ने नेताहरूको सातोपुत्लो आज उड्दैछ । त्यसैले विगतमा जे जति कर्तुत गरियो त्यसको भागिदार मैले भोग्नु पर्दछ । आखिर मेरै राजनीतिक चलखेलले गर्दा आज राजनीतिमा भण्डाफोर र शक्ति सञ्चय बलियो अरुको हुँदै गयो भन्ने कुराको हेक्का राख्दै धनयुद्धको लडाईलाई छानबिन गरेर युद्ध लडेका संघर्षशील हातहरूलाई चाँडो भन्दा चाँडो सम्बोधन गरौँ ।

माओवादी पार्टी दुई नेतृत्वमा

एकीकृत नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी माओवादीबाट फुटेर बनेको पार्टी नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी– माओवादीले झापा जिल्लामा आफ्नो पार्टीगत जिम्मेवारी बाँडफाँड गरेको छ । संस्थापन अर्थात् एकीकृत माओवादीले पार्टीको क्रान्तिकारी धार छाडेको विश्लेषण गर्दै मोहन वैद्य ‘किरण’ को नेतृत्वमा क्रान्तिकारी र जुझारु पार्टी संगठन खोलिएको चर्चा गर्दै आएका नेकपा–माओवादीका नेता, कार्यकर्ताहरूमा यतिबेला सांगठानिक जोस र उत्साह पनि देखिएको छ । संस्थापन पक्षका रुपमा रहेको एकीकृत माओवादी पार्टीको भर्खरै सम्पन्न विस्तारित बैठक महाधिवेशनको निर्णय गर्दै समाप्त भएको अवस्था छ । केन्द्रदेखि स्थानीय तहसम्मका सबैे कमिटीहरू भङ्ग गर्दै महाधिवेशन आयोजक कमिटीका रुपमा मात्रै कायम रहेको अवस्थामा त्यही मूल पार्टीबाट फुटको नेकपा–माओवादीले भने केन्द्रदेख जिल्ला र क्षेत्रसम्मका इकाईहरूमा नेतृत्व चयन गर्दै गरेको वर्तमान अवस्था ‘माओवाद’ मान्ने कम्युनिष्ट सिद्धान्तका पालकहरूका लागि चाखलाग्दो विश्लेषणको पक्ष हो भन्ने देखिन्छ ।
स्वभाविक रुपमा पार्टी भित्र असन्तुष्टि व्यक्त गर्दै वैद्य पक्षले अन्ततः छुट्टै पार्टी खोल्ने र संगठन विस्तार गर्ने लगायतको गतिविधि थालेको अवस्था विकसित राजनीतिक क्रियाशीलता हो । त्यस्तै, एकीकृत माओवादीले समेत यतिबेला पार्टीभित्र उठेका यावत विषयहरूको निराकरणका लागि वैधानिक थलोका रुपमा महाधिवेशनमा जाने भनी गरेको निर्णयलाई रचनात्मक मान्न सकिन्छ ।
नेपाली राजनीतिको निकासक्रम नै गुट–फुट र जुटको अवस्थाबाट अघि बढ्दै आएको इतिहास छ । तसर्थ, मुलुककै ठूलो पार्टी एकीकृत माओवादीमा आएको फुट चिन्ताको बिषय बन्नु त स्वभाविक हो । तर, राजनीतिक दलहरूका बीचमा आन्तरिक विवाद, दलीय गुट र फुट तथा पुनः पार्टी एकीकरण हुन्न भन्नु गलत हो । नेपाली राजनीतिक अभ्यासले दिएको परिणाम पनि त्यही हो । कुनै एक विचारबाट सञ्चालित राजनीतिक दल हुनु भनेकै थुप्रै फरक विचार र प्रयोगको थलो बन्नु हो । तसर्थ विचारहरूको घर्षणबाट नै निष्कर्षहरू प्राप्त हुने गरेका छन् । विचारहरूको तात्कालीनता र दीर्घकालीनताले एकै दल भित्र बहु विचारहरूको तर्क र संघर्षको परिणाम नै कि संगठनको मजबुदीकरण हो अथवा बिग्रह भइ फरक दलको अस्तित्व सहित नयाँ पार्टी संगठन जन्मनु हो । नेपाली राजनीतिक परिवेशमा शक्तिशाली संगठनका रुपमा प्रचण्ड नेतृत्व र वैद्य नेतृत्वको दुई ओटा माओवादी पार्टी अस्तित्व देखिएको स्पष्ट हो । यो वास्तविकता समाजलाई स्वीकार्य हुन जरुरी छ । राजनीतिक दलहरू भनेका सार्वभौमसत्ता सम्पन्न जनताका आत्मविश्वास र आस्थाका धरोहर पनि हुन् । तसर्थ, उनीहरूले नेपाल राष्ट्र र नेपाली जनताको हित र समृद्धिका पक्षमा राजनीतिक ढङ्गले गतिविधि गर्न आवश्यक छ । जनताले दलहरूबाट राखेको अपेक्षा पनि त्यति नै हो ।