जिविसमा एक मतले हारेको दिन

उनको यो उचाईमा जिन्दगी चलाउन निकै सहयोग पाएका छन् दमकका बासिन्दाहरूको । ‘बाँच्ने प्रेरणादायी व्यक्तित्वहरू छन्, बाचुञ्जेल म भुल्न सक्दिन ’ उनको जवाफ थियो । राजनीति, सामाजिक कामकाजले घरायसी कार्य चलाउन श्रीमतीको चुरोट कारखानाको नोकरी अनि तारानाथ निरौला, विरबहादुर गुरुङ, मानबहादुर देवान, दिलबहादुर बस्नेत, बिजय लामा लगायतले नबिर्सने सहयोग पु¥याएका छन् उनलाई ।
२०२६ सालयता दमकलाई कार्यथलो बनाएर राजनीतिक, सामाजिक कार्यमा उनको लगाव चुलिएको छ । दमकले चिन्नुपर्ने नाम बनेको उनको योगदान हो । राप्रपा नेपालका केन्द्रीय सदस्य समेत भएका उनले मुलुकमा संकट गहिरिदै गएको अनुभव गर्छन् । ‘राष्ट्रियता गुमाइरहेका छौँ’ मुलुकको राष्ट्रियता प्रति बुझ्नेहरूले मनन् गर्ने बेला आएको छ, उनको भनाई थियो । देशको माटोको रक्षा नभए हामी कहाँ रहन्छौँ ? उनी भन्ने गर्छन्–‘पहिला राष्ट्र बलियो बनाऔँ, अनि हाम्रा अन्य समस्या केलाऔँ । ’ उनी संकटको निकास भनेको अस्तित्वमा आएका पार्टी, शक्ति एक ठाउँमा बसेर समस्या खोजिनुपर्ने देख्छन् । ‘चुनाव, संविधान पछिका कुरा हुन्’ उनले राष्ट्र विदेशी प्रभाव मुक्त बनाउन विचार एक हुनुपर्ने बताउँछन् ।
सहमति बिना त्यस्ता निकास निस्कने अवस्था तत्काल नआएपनि अन्तिम विन्दु त्यही नै हो भन्ने ठान्छन् उनी । भन्छन्–‘पहिले देश नै खतरा बन्दै गएको छ, खतरामुक्त बनाउन लागौँ । ’

विष्णु सुब्बा
पढ्नका लागि मधेस झरेका थिए २०२६ सालतिर । १३ वर्षको वाल्यकालको उमेर थियो मेरो त्यो बेला । पहाडमा प्राथमिक विद्यालय तह पूरा गरी थप पढ्नका लागि त्यसताका निकै समस्या नै हुने गर्दथ्यो । त्यही बेला पहिलो पटक मधेस झरेका स्मरण छ । पाँचथरका अमरपुर–७ मा जन्मिएका राम थापाले चारदशक अघि जन्म र वाल्यकाल जीवनी कोट्याउँदै भने–‘बाल्यकालमा नै परिवारले बाठोको रुपमा चित्रण गर्थे । ’
पहाडबाट मधेस झरेर दमकको हिमालय विद्या भवनमा पढे । त्यो बेलाको विद्यालय अहिले हिमालय उच्च मावि बनेको छ । हिमाविबाट २०२९ सालदेखि एसएलसी गरेका थिए । थप उच्च शिक्षाको पठन पाठन भने धरान र भद्रपुरमा गरेका थिए । २०३६ सालमा राजनीतिक शास्त्रमा स्नातक गरेका उनले विद्यार्थी समयमा राजनीतिक शुरुवात गरेका थिए । विद्यार्थी हुँदा नै पञ्चायत राजनीतिको यात्रा तय गरेका थिए उनले । त्यसताका पञ्चायतमा राष्ट्रवादी स्वतन्त्र विद्यार्थी निकै शक्तिशाली संगठन मानिन्थ्यो ’ उनले प्रसङ्गमा भने ‘गाउँनगर हुँदै त्यो संगठनको केन्द्रीय सदस्य बनेको थिए । ’ पञ्चायतमा पहिलो पटक विद्यार्थी संगठनमा त्यतिका उचाईमा पुगेको स्मरण गर्छन् उनी । त्यो संगठनको केन्द्रीय अध्यक्ष थिए हाल राप्रपा नेपालका केन्द्रीय अध्यक्ष कमल थापा । २०३१ सालमा विरगञ्जमा भएको अधिवेशनले उनी केन्द्रीय सदस्यमा निर्वाचित भएका थिए । राजनीतिबाट सामाजिक कामकाजमा मरिमेट्ने उनले २०२९ सालमा दमक नगरको वडा अध्यक्षमा दुईपटक निर्वाचित भएका थिए । बहुदल पछि समेत एकपटक सोही वडा अध्यक्षमा निर्वाचित बन्न सफल थिए उनी ।
२०४३ सालमा पहिलो पटक नगरको प्रधानपञ्चमा हारे उनी । बलभद्र अधिकारीसँग नगरपञ्चायतको प्रधानपञ्चमा पराजय बनेका थिए । ‘त्यो मेरो राजनीतिमा पहिलो हार थियो’ उनको भनाई थियो । त्यसताका नै मोरङ रङ्गेलीकी रिता थापासँग बैवाहिक बन्धनमा बाँधिएका थिए । राजनीति दौडानमा उनले २०४६ सालमा युवक संगठन दमकमा निर्वाचित बने । संवैधानिक व्यवस्था थियो त्यो संगठनको । उनले भने–‘हारजितका राजनीतिकबाट चित्त बुझाउँदै सेवा गर्न कहिल्यै छोडिन । राजाको प्रत्यक्ष शासनकालमा नगरको ‘मेयर’ पदमा मनोनित भएका उनी २०४९ सालमा जिल्ला विकास समितिको सभापति पदमा १ मतको अन्तरले पराजय भोगेका थिए । ‘त्यो हार मेरो राजनीति यात्राको दुःखद् हार हो । ’ उनले थपे–‘मलाई जबरजस्ती हराउने षड्यन्त्र थियो त्यो । ’ एक मतको हारपछि अदालतमा सो मत परिणामप्रति न्यायका लागि ढोका ढकढकाए । आखिर पदावधि सकिन लाग्दा मेरो पक्षमा फैसला भयो । ‘मुद्दा त्यति लामो चल्यो, अन्तिम फैसला कार्यान्वयन हुने समय थिएन । ’ उनको भनाई थियो । पञ्चायत र पञ्चायत पछिका राजनीतिक घडीमा कहिल्यै विचलित बनेनन् उनी ।

पञ्चायतमा राष्ट्रवादी खेमामा आकर्षित उनले २०४६ सालको राजनीतिक परिवर्तनपछिका घडीमा सधै राष्ट्रियता हिन्दू धर्म र संवैधानिक राजसंस्थाको मूल कार्यदिशा भन्दा बाहिर गएनन् उनी । अहिले राजसंस्था र हिन्दू धर्म परिवर्तन गर्ने पक्षमा चित्त बुझाउन नसकेका उनी– यस्ता महत्वपूर्ण बिषयमा जनताको राय, अभिमत हुनुपर्ने तर्क गर्छन् । ‘दुई, चार व्यक्तिले मुलुकको बागडोर सम्हाल्न कसले दियो अधिकार’ उनको प्रश्न थियो ।
२०६३ सालमा राजाको हस्तक्षेपबाट शासन चलेताका मेयर बनेका उनी ६ महिना कार्यकाल भरी त्यतिका संकटमा असुरक्षा भोगेनन् रे । ‘खोई त्यस्तो असुरक्षाको वातावरणको परिस्थिति सामना गर्नु परेन । ’ त्यसताकाको स्मरण थियोे उनको । २०५३ सालमा नेपाल चिया निगमका १८ महिने कार्यकारी अध्यक्ष नियुक्ति पाएका उनी राजनीतिक बाहेक दमकको खानेपानी, क्याम्पस, विद्यालय, मठमन्दिर लगायत क्षेत्रमा सामाजिक कामकाजमा उत्तिकै साथ दिए उनले । राजनीतिज्ञको परिचयसँगै थपिदै गए उनको सामाजिक सेवा ।
५६ वर्षीय थापाले त्यसताका प्रशस्त अवसर पाएका थिए अन्य जागिरे पेशा । उनले सरकारी जागिर कि देश बिदेशका आकर्षक जागिरे पेशामा अनेकौ प्रस्ताव आएपनि प्रवाह गरेनन् त्यस्ता प्रस्तावलाई कहिल्यै जागिरे मन आएन–उनको ठाडो जवाफ हुने गथ्र्यो । अहिलेसम्म तेस्रो व्यवसाय बनाएका छैनन् उनले । बिहानदेखि साँझ ७ बजेसम्म दैनिक जसो सधै राजनीति, सामाजिक काममा मरिमेट्ने गरेका उनको पाँचदशक बढीको दैनिकी एकै नासको रहिआएको छ । ‘सामाजिक र राजनीतिक काम मज्जाले व्यवस्थापन गरिआएको छु’ उनको उत्तर थियो । उनले बुझेका छन् सामाजिक काम भनेको मान, पद, पैसा, स्वार्थ भन्दा विल्कुल विशुद्ध छ भन्ने ।

Posted in: व्यक्ति वृत्त