देश कसको बिर्ता हो ? – पहिलो लेख

खगेन्द्र संग्रौला
आशिर्वाद र आश्वासन उधारो कुरा हुन् । दिनेलाई कुनै घाटा नहुने र पाउनेले केही नपाउने । पितापुर्खाका पालादेखि खाइपाइ आएकाले जब सा“च्ची नै दिनुपर्ने हुन्छ तब भने उसका दा“तमा पसिना आउ“छन् । अहिले देखियो त । कुरा शासकीय स्वरुपको हो । माओवादी भन्छ— दिगो सरकार चाहियो । भ्रष्टाचारलाई मास्न, कर्मचारीतन्त्रलाई नभा“ड्न र विकासलाई गति दिन नभई भएन दीगो सरकार । थालेका कामलाई मूर्त रुप दिन चाहियो दीगो सरकार । र, यो प्रयोजनका लागि चाहियो राष्ट्रपतीय प्रण्ाँली । तर, संसदीय महलका खली खेलाडीहरु भन्छन् — न, न, शासनतन्त्र पुरानै ठीक छ । पुरानो अर्थात् उही पत्रु संसदीय शासनतन्त्र । घरि–घरि सरकार बनाउने र घरि–घरि सरकार भत्काउने उही पत्रु । सरकार बनाउन र सरकार बिगार्न लाजै नमानी सांसद खरिद–बिक्री गर्ने उही पत्रु । प्राडो, पजेरो र फोर्टुमधरी खाने उही अतस्ती पत्रु । सत्ता टिकाउन खन्चुवा मन्त्रीहरुलाई जे गर्न पनि छुट दिने उही पत्रु । सत्ताको सुस्वादु भान्सा गर्न ढाडे पञ्चहरुलाई गहु“त छर्केर शिरमा बोक्ने उही पत्रु । संसदलाई बारैमास कलहको अखाडा बनाउने उही पत्रु । नातावाद र कृपावादलाई मलजल हाल्ने उही पत्रु । धन, डन र गनको मनपरी चल्ने उही पत्रु । मुठ्ठीभर कुलीन र कुलाकहरुको भलो हुने उही पत्रु । 
थाहा छ, यो पत्रुका पैरवीकारहरुलाई चुनावसित डर छ । जागरुक मतदाताको राजीखुशीको रोजाइसित तिनलाई डर छ । चुनाव सम्झ्यो कि तिनका पराजित मानसमा संविधानसभाको नतिजाको तरबार नाच्न थाल्छ । यो जुनीमा आम मतदाताबाट चुनिएर शासक बन्न पाइएला भन्ने विश्वास तिनलाई एकरत्ती छैन । तिनलाई दलितस“ग डर छ । तिनलाई मधेसीस“ग डर छ । तिनलाई जनजातिस“ग डर छ । तिनलाई गरीबीको रेखामुन्तिरका अगण्ँित जनस“ग डर छ । तिनलाई प्रगतिशील परिवर्तनस“ग डर छ । तिनलाई अंशवण्डास“ग डर छ । तिनलाई सामाजिक न्यायस“ग डर छ । त्यसैले त ती जिजुबाजेका पालादेखि खाइपाइ आएको एक पित्को पनि बा“ड्न तयार छैनन् । मुखले ती लाजगाल गण्ँतन्त्र भन्छन् । ती संघीयताको माला जप्छन् । ती सामेलीको भजन गाउ“छन् । ती सामाजिक न्यायका कुरा कथुर्छन् । तर दिनलाई होइन, केवल भन्नलाई । तिनको देखाउने दा“त एउटा छ, खाने दा“त अर्कै छ । त्यसैले जब राष्ट्रपतीय व्यवस्थाको कुरा उठ्छ, ती भित्रभित्रै थुर्थुर काम्छन् । राष्ट्रपतीय व्यवस्थामा ती आङ्खनो भूस्वर्ग गुमेको भयावह चित्र देख्छन् । र, भन्छन् — न, न, व्यवस्था पुरानै राम्रो । देखिएको, भोगिएको र चाखिएको उही कामधेनु गौमातारुपी संसदीय व्यवस्था । सुन्दैमा लाज लाग्छ । मुख छोपु“छोपु“ लाग्छ । हे हरि भन्न मन लाग्छ ।
संसदीय खेलाडीहरु राष्ट्रपतीय व्यवस्थाका दुर्गुण्ँै दुर्गुण्ँ देख्छन् । र, ती कन्दै भन्छन् – प्रत्यÔ चुनिएको राष्ट्रपतिलाई लगाम लगाउन कठिन छ । ऊ तानाशाह बन्न बेर लाग्दैन । उसले अख्तियारको दुरुपयोग गर्छ । उसले कसैलाई गन्दैन । उ, मैमत्ता अर्नाको पर्याय बन्छ । रुन्चेहरुको यो रुन्चे तर्क सुन्दा मलाई रु“रु“जस्तो लाग्छ । बयस्क जनमतप्रति यो कति ठूलो अविश्वास † कति ठूलो अनास्था † कति ठूलो तिरस्कार † ती पिलन्धरे स्वरमा गनगन गर्छन् – प्रत्यÔ चुनिने राष्ट्रपति समावेशीय हु“दैन । ऊ सहमतीय हु“दैन । ऊ साझा हु“दैन । लाग्छ, यो जनमतसित डराउने हरुवा काजीको ताल न तुकको तोरिलाहुरे तर्क हो । सारा वालिग नागरिकले आङ्खनो विवेकको आदेशमा चुन्ने राष्ट्रपति तिनको साझा किन हु“दैन ? उसलाई मनपेट दिएपछि उसमाथि नागरिकको स्वामित्व, ममत्व र अपनत्वको भाव किन हु“दैन ? हु“दैन भने अन्तरे काजी † चुनाव किन चाहियो ? हु“दैन भने मनोमनयनमुखी गाउ“ फर्के शाहीतन्त्रमा फर्के भैगो नि । आवधिक चुनावको चर्चा किन चाहियो ? प्रतिस्पर्धाका गफ किन गर्नुप¥यो ? जनमतको आदरको स्वाङ किन रच्नुप¥यो ? नागरिकलाई सम्प्रभु किन भन्नु प¥यो ? नागरिक सर्वोच्चताको गुड्डी किन हा“क्नु प¥यो ? प्रजातन्त्र, लोकतन्त्र, गण्ँतन्त्रको ओठेभक्ति किन गर्नु प¥यो ?
भन्ने कुरा जेसुकै होस्, कुराको रहस्य अर्कै छ । संसदीय खेलाडीहरु ठान्छन्— प्रचण्ड राष्ट्रपतीय व्यवस्थाको पर्याय हो । राष्ट्रपति बन्नकै लागि उसले राष्ट्रपतीय व्यवस्थामा हत्ते हालेको हो । यसरी प्रचण्डप्रतिको ईष्र्या, डाह र भयका कारण्ँ यी महान् मनीÈीहरु जनमतको रोजाइको खिल्ली उडाइरहेका छन् । नेपाली जनतालाई कार्यकारी राष्ट्रपतिको आसनमा जण्ड, प्रचण्ड वा मुस्तण्ड चाहिएको होइन । चाहिएको योग्य, दÔ, लोकप्रिय र इमानदार पात्र हो । मानौ“ कि प्रचण्ड राष्ट्रपति बने तानाशाही आउ“छ । मुलुकमा प्रचण्डमात्र छैनन्, उनीबाहेक लगभग तीन करोड मानिस छन् । के ती तीन करोडमा प्रचण्डलाई परास्त गर्ने हुती भएको योग्य, दÔ, लोकप्रिय र इमान्दार एकजना पनि छैन ? राष्ट्रपतिमा ज्ञानेन्द्र शाह उठुन् । रुक्माङद कटवाल उठुन् । रामवरण्ँ यादव उठुन् । सुशील दा, शेरबहादुर, रामचन्द्र, झलनाथ, माधव, डाक्टर केपी उठुन् । अथवा यी सबै एकगठ भएर प्रचण्डलाई पछारुन् । डर केवल प्रचण्डको न हो । प्रचण्डबाहेक यी महामहिममध्ये जो राष्ट्रपति भए पनि तानाशाही आउ“दैन, आउ“छ र ? वर्गले यी सबै करिब–करिब एक हुन् । स्वार्थले यी सबै करिब–करिब एक हुन् । मनोविज्ञान र संस्कारले यी सबै करिब–करिब एक हुन् । यी सबै मिलुन् । प्रचण्डलाई एक्ल्याऊन् । जागेका जनताको मन जितुन् । र, आपूmलाई मन पर्ने पात्रलाई राष्ट्रपति बनाउन् । आङ्खनो हुती छैन र मैदानमा प्रचण्डमात्र छन् भने यो इष्र्या, यो डाह, यो गनगन, यो रोइलो, यो सब किन ? के जनविश्वासको बलले ‘अछूत’ प्रचण्ड राष्ट्रपति बन्नु हु“दैन ? के यो देश सम्भ्रान्त बिष्टहरुको एकलौटी बिर्ता हो ?

Posted in: पहिलो लेख