शोभा चेम्जोङ मानवअधिकारका लागि महिला महिला एकल समूह उर्लाबारीकी अध्यक्ष हुन् । चन्द्रीका भट्टराई नेतृत्व रहेको सो समूहकी तीन वर्ष देखि एकल महिला हक अधिकारका क्षेत्रमा नेतृत्वदायी भूमिकामा छिन् । एकल महिलालाई घरेलु, पारिवारिक जस्ता समस्याका कारण विभेद झेल्नु परेको बताउने उनी भन्छिन्–"राज्यले बनाउने नीति निर्माण समयानुकूल परिवर्तनको खाँचो छ ।"
मोरङको उर्लाबारी–२ का कांग्रेसका नेता स्व. सनम पालुङ्वाका श्रीमति उनी नेपाली कांग्रेसका महासमिति सदस्य पनि रहेकी छिन् । प्रस्तुत छ– एकल महिलाका सेरोफेरोमा महिला नेतृ चेम्जोङसँग बाटैमा गरिएको कुराकानी–
एकल महिलाका लागि समूह किन आवश्यक चाहियो ?
मुख्यतया एकल महिलाहरुलाई संगठित गर्ने, उनीहरुको हक अधिकारका क्षेत्रमा पैरवी गर्न यस संस्था स्थापना भएको हो । हामीमा रहेका समस्या एक आपसमा साटासाट गर्न, आत्मबल बढाउन एउटा साझा थलोको रुपमा यो संस्थालाई विकास गरी आएका छौँ ।
उर्लाबारीमा रहेको गाविस स्तरीय यो समूहले के काम गरिआएको छ ?
हाम्रो गाविसमा अहिले २ सय २५ बढी महिला संस्थामा आवद्ध छन् । आफ्ना हक अधिकार स्थापना गर्न यस क्षेत्रमा विभिन्न चेतनामूलक कार्यक्रम गरिआएका छौँ । एकल महिलाका अधिकारसँगै उनीहरुलाई स्वरोजगार बनाउन तथा बचत तथा ऋण प्रवाह गर्ने कार्य सञ्चालन गरिआएका छौँ । हामीले स्थानीय क्षेत्रका सरकारी र अन्य सरोकारवाला संघसंस्थाहरुसँग समन्वय गरेर एकल महिलालाई समाजमा पुनस्र्थापना गर्ने कार्यक्रमहरु गरिआएका छौँ ।
संस्थाको अवस्था कस्तो छ ?
२०६५ सालमा यस संस्था स्थापना भएपछि छरिएर रहेका एकल महिलाहरुलाई संस्थामा आवद्ध गराउने कार्य अघि बढाएका छौँ । हामीले एकल महिलाहरुलाई आय आर्जनका माध्यमबाट जीवनस्तर उकास्न आर्थिक कार्यक्रम सञ्चालन गरेका छौँ । संस्थामा आवद्ध आधा बढीले मासिक ५० रुपैयाँ बचत र अवसर कोषमा ५ रुपैयाँ मासिक बचत गरिआएका छौँ । मासिक बचतमा एक लाख बढीको कोष बनाएका छौँ भने संस्थाका विपन्न महिलालाई आपतकालीन सहयोग पु¥याउन अवसर कोष स्थापना गरिआएका छौँ ।
एकल महिलाका मुख्य समस्याहरु के–के हुन् ?
धेरै समस्या छन् । घरदेखि सम्पत्ति माथिको अधिकारमा एकल महिला आफ्नो पतिको मृत्युपछि प्रत्यक्षरुपमा मारमा परेका छन् । समाजमा तिरस्कृत हुनुपरेको छ, हेलाका दृष्टिकोणले विधुवा महिलालाई हेरिन्छ । घरबाट शुरु भएको त्यो हिंसा समाजको हरेक क्षेत्रमा जानेर, नजानेर अनेकौँ दोषको शिकारको पात्रको रुपमा हेर्ने गरिन्छ । राज्यले समेत हाम्रा समस्या सुनुवाई तथा आवश्यक नीति कार्यक्रम ल्याउन सकेका छैन ।
तपाईले पनि त्यस्तो हिंसा भोग्नु भएको छ ?
यसमा धेरै टिप्पणी नगरौँ । मैले अघि नै भनेकी छु–एकल महिलाका हिंसा देश भरीका एकल महिलाका मुद्दा हुन् ।
एकल महिलालाई मुख्य हिंसा कहाँबाट शुरु भएको ठान्नु हुन्छ ?
उसको घर परिवार देखि राज्यको नीति निर्माण गर्ने निकायसम्म एकल महिला पीडित हुनुपरेको छ । उमेर नपुगी विधुवा हुँदा बुढा मारी बोक्सी हुन् देखि परपुरुषसँग बोल्दा सामाजिक संकुचन सोचिनु चलन हाम्रो समाज अझै छ । रुढिवादी तथा भ्रामक सामाजिक चालचलनको शिकार रोकिन सकेको छैन । परिवारबाट शुरु भएको यो समस्या हटाउन परिवारबाट सकरात्मक थालनीको खाँचो छ ।
सरकारले एकल महिलालाई राहत कार्यक्रममा थप व्यवस्था गरेको छ, यहाँलाई के लाग्छ ?
सरकारले एकल महिलाका मुद्दामा विगतका वर्षभन्दा मासिक भत्ता ५ सय दिने व्यवस्थामा उमेरको हदबन्दी हटाएको छ, यो स्वागतयोग्य मान्नुपर्छ । उमेरको हिसाबले यस अघि जुन विभेदको व्यवस्था गरेको थियो । तर अहिले एकल महिला उमेरका ठूला साना होइनन्, उनीहरुको मुद्दा एकै हुन् भन्ने पक्षमा यो राम्रा पक्ष हुन् । एकल महिलालाई विवाह गरे ५० हजार दिने सरकारले जुन योजना अघि बढाएको थियो, त्यो हामीलाई घृणित पहिचान दिएर गरिन लागेको व्यवस्था भनेर हामीले त्यसको विरोध गरेका हौँ । अहिले त्यो कार्यक्रम रोकिएको छ । मैले भन्न खोजेको चाहीँ के हो भने हामीलाई राहत भन्दा पन िआत्मनिर्भर बनाउने कार्यमा सरकारले प्रोत्साहित गरिनु आवश्यक छ ।
प्रस्तुति : विष्णु सुब्बा
0 प्रतिकृया:
Post a Comment