आदिवासी रंगशाला र सम्भावना

कमन देवान
झापाको लखनपुरस्थित निर्माणाधीन आदिवासी रंगशाला तथा स्मृतिपार्कमा थालिएका पूर्वाधार निर्माणका काममा गुणस्तरीय सुधारका लागि आदिवासी रंगशाला तथा स्मृतिपार्क निर्माण उपभोक्ता समितिले देखाएको चासो स्मरणीय छ । हाल राष्टिूय खेलकुद परिषद्को केन्द्रीय निकाय मातहत ठेक्का लागेर भइरहेको पूर्वाधार निर्माण कार्यमा गुणस्तर नदेखिएको समितिको धारणाका बारेमा नियमन निकायका रुपमा रहेको राखेप कार्यालयले खास चासो दिएको नदेखिए पनि समिति र सो समितिको संरक्षकका रुपमा रहेको निकाय तथा रंगशालाका नाउँमा उपयोग गरिएको जग्गाको समेत स्वामित्व प्राप्त गरेको हकवालाका नाताले सशस्त्र प्रहरी बल पाथिभरा गणले समेत निर्माण कार्य बारे चासो दिएको भए पनि निर्माणको जिम्मा पाएको सिम्लेश्वर बिल्डर्सले गुणस्तरमा सुधार ल्याउन नसकेको टिक्काटिप्पणी हुन थालेको छ ।
आदिवासी जनजाति समुदायले मृत्यु संस्कारका रुपमा समाधिस्थ गर्ने गरेको स्थानमा रंगशाला र स्मृतिपार्क निर्माणको प्रस्ताव आएपछि सुरुका दिनमा त्यहाँ दिवंगतहरुका स्मृतिमा निर्मित चिहानहरु भत्काउन नदिने, सो स्थानको विकल्पमा राज्यबाट समाधिस्थ गर्ने स्थानको वैकल्पिक व्यवस्था गरिनु पर्ने लगायतका मागहरु आदिवासी समुदायबाट उठेका थिए । तर आदिवासी जनजाति अगुवाहरु, स्थानीय राजनीतिक दल, सामाजिक संघसंस्था, सरकारी निकायहरु समेतको पटक(पटकको छलफल र वहसपछि समाधिस्थलका लागि वैकल्पिक स्थानका लागि पहल गर्ने, दिवंगतहरुका स्मृतिलाई चिरस्थायी राख्नलाई रंगशाला परिसरमै स्तम्भ सहितको स्मृतिपार्क निर्माण गर्ने र त्यससँगै रंगशालाका लागि आवश्यक पूर्वाधारका कार्य अघि बढाउने सहमति भएको थियो । तर, कालान्तरमा सरकारी पक्षले आदिवासी जनजाति समुदायको भावना र संस्कृतिसँग जोडिएको पाटो अर्थात स्मृतिपार्क निर्माणका लागि खास चासो दिएको देखिएन । आर्थिक वर्ष २०६७÷०६८ मा रंगशालाका लागि मैदान सम्याउन ९७ लाख रुपैयाँ बजेट विनियोजन भएर काम गरेपछि लगातार दुई आर्थिकवर्ष आदिवासी रंगशाला निर्माणका लागि कुनै बजेट उपलब्ध हुन सकेन भने आर्थिक वर्ष २०७०÷७१ का लागि रंगशाला क्षेत्रको घेराबारा तथा भिआइपी प्यारापिट निर्माणका लागि भनेर राज्यबाट करिब ७५ लाख रुपैयाँ बजेट विनियोज भएको हो । यतिबेला चलिरहेको निर्माण प्रक्रिया राखेप अन्तर्गत ठेक्का लागेको हुनाले पनि कामको गुणस्तर र आवश्यक निरीक्षण गर्ने जिम्मा उसको हो । तर, राखेपले निर्माण कार्य थालनी भएपछि आवश्यक समयमा अनुगमन नगरेको, रंगशालालाई मात्र ध्यान दिएको र स्मृतिपार्क निर्माणलाई भने बेवास्था गरेको लगायतका गुनासा र असन्तुष्टिहरु सुनिन थालेका छन् ।
आदिवासी जनजाति समुदायको संस्कृति र भावनासँग जोडिएको आदिवासी रंगशाला र स्मृतिपार्कको निर्माणको वास्तविकता फेरि पनि आदिवासी जनजाति समुदायलाई बाइपास गरेर अघि बढेको सन्दर्भमा सफल होला भनेर अनुमान गरिनु सतही निष्कर्ष मात्रै हुन सक्छ । यतिबेला आदिवासी रंगशाला तथा स्मृतिपार्क निर्माण उपभोक्ता समितिले पनि उठाउन खोजेको विषय यहि हो कि गुणस्तरीय पूर्वाधारको निर्माण हुनु पर्दछ सँगै स्मृतिपार्क निर्माणको विषयमा पनि राज्यले उल्लेख्य मात्रामा बजेट बिनियोजन गर्नुपर्दछ । राज्यले रंगशाला र स्मृतिपार्क दुवै पक्षलाई उत्तिकै प्राथमिकता दिन सकेको खण्डमा मात्र यो पूर्वाधार निर्माण कार्यले गति लिने विश्वास गर्न सकिन्छ ।
प¥याप्त क्षेत्रफल सहित अन्तर्राष्टिूय स्तरको खेल मैदान तथा खेल अभ्यास प्रतिष्ठानका रुपमा आदिवासी रंगशालालाई विकास गर्ने गुरुयोजनालाई साकार पार्ने हो भने यसतर्फ राज्यले लगानी गर्न कञ्जुस्याई गर्नु हुँदैन । राजमार्गसँग जोडिएको हरेक दृष्टिकोणले उपयुक्त यस रंगशालाको निर्माणलाई सरोकारवालाहरुले गम्भीर भएर सोच्न आवश्यक छ । यो रंगशालाको निर्माणसँगै यस क्षेत्रको खेलकुद गतिविधिलाई टेवा पुग्ने विषय त छँदैछ । सँगै यो पूर्वाधार निर्माणले स्थानीय खेलाडीहरुको लागि गतिलो अवसर सृजना गर्ने समेत सम्भावनालाई बिर्सनु हुँदैन ।

Posted in: सम्पादकीय